Sự hội nhập của Đàng Trong thế kỷ XVI – XVIII nhìn từ dòng chảy các nguồn thương phẩm

Abstract

Đàng Trong (Cochinchina) thế kỷ XVI - XVIII được cho là đã xây dựng thành công mô hình kinh tế và chính trị năng động. Những cố gắng của chúa Nguyễn trong việc kiến lập vương quốc độc lập, con đường phát triển riêng biệt đã tạo nên một chính thể mang nhiều khác biệt với mô hình của nhà nước phong kiến Việt Nam truyền thống và gần với thế giới Đông Nam Á. Hình ảnh của một “Việt Nam khác” (Li 1998a), mà ở đó nền tảng kinh tế được đặt phần nhiều trên kinh tế ngoại thương chứ không phải là nông nghiệp, là diễn ngôn được thừa nhận của đông đảo học giả trong nước và quốc tế (Li 1998b, Wheeler 2006a). Trong những nhân tố là nền tảng của ngoại thương Đàng Trong thì nguồn thương phẩm giữ vai trò then chốt. Thương phẩm không chỉ là cơ sở quan trọng thu hút thương nhân ngoại quốc mà còn là yếu tố để chúa Nguyễn thiết lập các quan hệ quốc tế và nâng cao vị thế của Đàng Trong. Nguồn hàng nhiều chủng loại từ các vùng miền của Đàng Trong đều theo những lộ trình khác nhau hội tụ về các cảng thị phục vụ cho hoạt động giao thương. Trong mạng lưới thương mại đa dạng đó, bài viết tập trung vào những kết nối Đông - Tây của Đàng Trong, nhằm làm nổi bật những phương cách chính quyền Thuận Hoá dự nhập vào hoạt động giao thương nhộn nhịp trong khu vực và quốc tế, đồng thời đánh giá những thay đổi trong xã hội xứ Thuận Quảng dưới tác động của các hoạt động giao thương.

Ngày nhận 12/3/2021; ngày chỉnh sửa 20/5/2021; ngày chấp nhận đăng 30/12/2021