Tổng quan về chính sách phát triển tổ chức vệ tinh (spin-off) thành doanh nghiệp khởi nghiệp trong trường đại học: Những vấn đề đặt ra cho Việt Nam

Nguyễn Thị Tuyết Mai

Abstract


Spin-off là mô hình công ty khởi nghiệp do các nhà khoa học nghiên cứu ra công nghệ đồng sở hữu với các cơ quan nghiên cứu, được quản lý độc lập với cơ sở nghiên cứu, là mô hình phổ biến từ lâu ở các nước đang phát triển. Ở Việt Nam spin-off nói chung, trong các trường đại học nói riêng đang trở thành xu thế tất yếu của tự chủ đại học. Bên cạnh mô hình trường đại học truyền thống với sứ mệnh đào tạo và công bố kết quả nghiên cứu, mô hình spin-off trong trường đại học còn thực hiện nhiệm vụ thứ ba là đóng góp các kết quả nghiên cứu vào thực tế sản xuất và đời sống bằng cách đẩy mạnh giáo dục khởi nghiệp thông qua các chương trình đào tạo, hỗ trợ tạo ra hệ sinh thái khởi nghiệp. Tuy nhiên, giữa thế giới và Việt Nam, giữa lý thuyết lý tưởng và thực tiễn triển khai là cả một khoảng cách cần được sớm rút ngắn. Trên cơ sở tổng quan các nghiên cứu nền tảng đi trước trên thế giới và của các nhà khoa học trong nước, bài viết nêu ra những vấn đề cho spin-off trong trường đại học ở Việt Nam cũng như khuyến nghị giải pháp chính sách trong thời gian tới.

Ngày nhận 20/10/2020; ngày chỉnh sửa 15/12/2020; ngày chấp nhận đăng 30/12/2020


Keywords


Spin-off; giáo dục đại học; doanh nghiệp; khởi nghiệp

References


Ahmed V.G.R Tariq, Chandran Jane. E., Klobas Francisco Liñán Panagiotis Kokkalis. 2020. “Entrepreneurship education programmes: How learning, inspiration and resources affect intentions for new venture creation in a developing economy”. The International Journal of Management Education 18(1).

Astebro Thomas, Navid Bazzazian, Serguey Braguinsky. 2012. “Startups by recent university graduates and their faculty: Implications for university entrepreneurship policy”. Research policy 41(4): 663-667.

Aulet Bill. 2017. Disciplined Entrepreneurship - 24 Steps to a Successful Startup. New York: Wiley Publisher.

Bauman Antonina. 2019. “Enhancing entrepreneurial education developing competencies for success”. The Interationnal journal of Management Education (https://www.sciencedirect.com/search?qs=Enhancing%20entrepreneurial%20education%20developing%20competencies%20for%20success). Access 10/2020.

Bộ Giáo dục và Đào tạo. 2020. “Quyết định số 1715/QĐ-BGDĐT Về việc Ban hành thể lệ cuộc thi “học sinh, sinh viên với ý tưởng khởi nghiệp” năm 2020 (sv_startup-2020) (https://luatvietnam.vn/giao-duc/quyet-dinh-1715-qd-bgddt-the-le-cuoc-thi-hoc-sinh-sinh-vien-voi-y-tuong-khoi-nghiep-185561-d1.html). Truy cập tháng 10/2020.

Bộ Giáo dục và Đào tạo. 2020. Kế hoạch Số: 239/KH-BGDĐT Triển khai Đề án “Hỗ trợ học sinh, sinh viên khởi nghiệp đến năm 2025” của ngành giáo dục năm 2020 (https://thuvienphapluat.vn/van-ban/doanh-nghiep/Ke-hoach-239-KH-BGDDT-2020-De-an-Ho-tro-hoc-sinh-sinh-vien-khoi-nghiep-cua-nganh-Giao-duc-441786.aspx). Truy cập tháng 10/2020.

Bùi Huỳnh Tuấn Duy, Lê Thị Lin, Đào Thị Xuân Duyên, Nguyễn Thu Hiền. 2011. “Nghiên cứu ảnh hướng của các yếu tố tính cách cá nhân lên tiềm năng khởi nghiệp của sinh viên”. Tạp chí Phát triển Khoa học và Công nghệ 14: 68-74.

Dương Công Doanh. 2019. “Ứng dụng lý thuyết hành vi có kế hoạch trong nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng tới dự định khởi sự kinh doanh của sinh viên đại học tại Việt Nam”. Luận án Tiến sĩ Quản trị Kinh doanh.

Đảng Cộng sản Việt Nam. 2006. “Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X Đảng Cộng sản Việt Nam”

(http://www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/NuocCHXHCNVietNam/ThongTinTongHop/noidungvankiendaihoidang?categoryId=10000715&articleId=10038383). Truy cập tháng 10/2020.

Đảng Cộng sản Việt Nam. 2008. “Nghị quyết Hội nghị lần thứ 7, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khóa X” (https://tulieuvankien.dangcongsan.vn/van-kien-tu-lieu-ve-dang/hoi-nghi-bch-trung-uong/khoa-x?). Truy cập tháng 10/2020.

Đảng Cộng sản Việt Nam. 2013. “Nghị quyết Số 29-NQ/TW Về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế" đã được hội nghị trung ương 8 (khóa XI) thông qua. Tạp chí xây dựng đảng giới thiệu toàn văn nghị quyết (https://thuvienphapluat.vn/van-ban/thuong-mai/Nghi-quyet-29-NQ-TW-nam-2013-doi-moi-can-ban-toan-dien-giao-duc-dao-tao-hoi-nhap-quoc-te-212441.aspx). Truy cập tháng 10/2020.

Đinh Văn Toàn. 2019. “Tổ chức quản lý trong trường đại học trước yêu cầu đổi mới quản trị đại học và khởi nghiệp đổi mới sáng tạo”. Tạp chí Kinh tế - Châu Á Thái Bình Dương 553: 207-212.

Đoàn Thị Thu Trang. 2018. “Đánh giá những yếu tố ảnh hưởng tới ý định khởi nghiệp của sinh viên Việt Nam: Nghiên cứu trường hợp sinh viên khối ngành kỹ thuật”. Luận án Quản trị Kinh doanh.

Fuster Elena, Antonio Padilla-Melendez, Nigel Lockett, Ana Rosa. 2019. “The emering of university spin-off campanies in developing regional entrepreneurial university ecosystems: The case of Andalusia. Technological Forecasting and Social Change 141: 219-231.

Gilmore Audrey, Andrew McAnley, Morgan P. Miles Hugh Pattinson. 2020. “Four questions of entreprenerurial marketing education: Perspective of univeristy educators”. Journal of Business Research 13: 189-197.

Henry Etzkowitz. 2004. “The evolution of the entrepreneurial university”. International Journal of Technology and Globalisation, Cambridge 1 (1): 64-77.

Hj Din Badariah, Abdul Rahim Anuar, Mana Usman. 2016. “The effectiveness of the Entrepreneurship Education Program in Upgrading Entrepreneurial Skills among Public University Students”. Procedia – Social and Behavioral Sciences 22415): 117-123.

Kuttim Mer, Marianne Kallaste, Urve Venesaar, Aino Kiis. 2014. “Entrepreneurship Education at University Level and Student’s Entrepreneurial Intentions Entrepreneurship Education at University Level and Student’s Entrepreneurial Intentions”. Procedia - Social and Behavioral Sciences 110 (24): 658-668.

Ngô Thanh Tiên, Cao Quốc Việt. 2016. “Tổng quan lý thuyết về ý định khởi nghiệp của sinh viên”. Tạp chí Kinh tế 50(5): 56-65.

Nguyễn Anh Tuấn. 2017. “Xây dựng chính sách ươm tạo doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo tại Đại học Quốc gia Hà Nội”. Luận văn chuyên ngành Quản lý Khoa học và Công nghệ.

Nguyễn Thị Kha. 2014. “Chính sách đổi mới thúc đẩy thương mại hóa kết quả nghiên cứu từ trường đại học và doanh nghiệp”. Luận văn chuyên ngành Quản lý Khoa học và Công nghệ.

Nguyễn Thị Nguyên. 2014. “Phát triển vườn ươm công nghệ trong các trường Đại học ở Việt Nam”. Luận văn chuyên ngành Quản lý Khoa học và Công nghệ.

Nguyễn Thị Thúy Hằng. 2019. “Hoàn thiện khung khổ pháp lý cho doanh nghiệp spin-off trong trường đại học ở Việt Nam”. Tạp chí Công thương (http://tapchicongthuong.vn/bai-viet/hoan-thien-khung-kho-phap-ly-cho-doanh-nghiep-spin-off-trong-truong-dai-hoc-o-viet-nam-hien-nay-63956.htm). Truy cập tháng 10 năm 2020.

Nguyễn Thu Thủy, Nguyễn Ngọc Huyền. 2013. “Thúc đẩy tiềm năng khởi sự kinh doanh của sinh viên qua đào tạo ở bậc đại học”. Tạp chí Kinh tế và Phát triển 193:108-114

Nguyễn Thu Thủy, Nguyễn Thành Độ. 2012. “Khởi sự kinh doanh, các mô hình lý thuyết và định hướng nghiên cứu tương lai”. Tạp chí Kinh tế và phát triển 181: 119-123.

Nguyễn Thu Thủy. 2012. “Đào tạo đại học với khởi sự doanh nghiệp xã hội”. Hội thảo khoa học: Phát triển doanh nghiệp xã hội qua các trường đại học Việt Nam – Thách thức và cơ hội, (4/2012 trang 128-135.

Nguyễn Thu Thủy. 2015. “Các nhân tố tác động tới tiềm năng khởi sự kinh doanh của sinh viên đại học”. Luận án tiến sĩ chuyên ngành Quản trị kinh doanh, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân.

Nguyễn Thu Thủy. 2016. “Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến tiềm năng khởi sự của sinh viên đại học”. Luận án Quản trị Kinh doanh.

Phạm Thị Ly. 2015. “Vai trò của trường đại học trong xây dựng môi trường sáng tạo khởi nghiệp”. Hội thảo Mạng lưới Xây dựng Tinh thần Khởi nghiệp và Đổi mới sáng tạo do Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức ngày 9-10/12/2015.

Quỳnh Nguyễn. 2018. Xây dựng Chiến lược tổng thể phát triển giáo dục đại học ở Việt Nam, Báo điện tử Nhân dân, https://nhandan.com.vn/tin-tuc-giao-duc/xay-dung-chien-luoc-tong-the-phat-trien-giao-duc-dai-hoc-o-viet-nam-319924 Truy cập tháng 10/2020.

Sternberg Robf. 2014. “Success factor of university - spin - offs: Region government support programs versus regional environment”. Technovation 34(3): 137-148.

Thomas VJ, Martin Bliemel, Cynthia Shippan, Elicia Maine. 2020. “Endowing university spin-offs pre – formation: Entrepreneurial Capabilities for scientist – entrepreneurs”. Technovation, Availble online 3, (May 2020). Access 10/2020.

Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. 2016. “Quyết định số 844/QĐ-TTg của: Về việc phê duyệt Đề án "Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025" (http://vanban.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/hethongvanban?class_id=2&_page=1&mode=detail&document_id=184702. Truy cập tháng 10/2020.

Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam. 2019. “Quyết định Số: 89/QĐ-TTg Phê duyệt Đề án nâng cao năng lực đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý các cơ sở giáo dục đại học đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo giai đoạn 2019-2030” (https://thuvienphapluat.vn/van-ban/bo-may-hanh-chinh/Quyet-dinh-89-QD-TTg-2019-Nang-cao-nang-luc-giang-vien-can-bo-quan-ly-co-so-giao-duc-dai-hoc-405475.aspx. Truy cập tháng 10/2020.

Trịnh Ngọc Thạch, Trần Anh Tài. 2013. Mô hình đại học doanh nghiệp - Kinh nghiệm quốc tế và gợi ý cho Việt Nam. Hà Nội: Nhà xuất bản Khoa học Xã hội.

Vũ Thùy Liên. 2008. “Hình thành doanh nghiệp spin-off trong các tổ chức nghiên cứu và triển khai góp phần thúc đẩy thương mại hóa các kết quả nghiên cứu (nghiên cứu ngành dược)”. Luận văn chuyên ngành Chính sách Khoa học và Công nghệ.




DOI: http://dx.doi.org/10.1172/vjossh.v6i2b.614

Refbacks

  • There are currently no refbacks.


=====================================================

TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn

Đại học Quốc gia Hà Nội

ISSN 2354-1172