Đặc trưng ngôn ngữ của tên các bài báo viết về bạo hành trẻ vị thành niên trên báo hiện nay

Võ Thanh Dũ

Abstract


Nghiên cứu này phân tích cách sử dụng ngôn ngữ trong việc đặt tiêu đề các bài báo được nhà báo sử dụng khi đưa tin về bạo hành trẻ vị thành niên, trên các tờ báo điện tử lớn tại Việt Nam là Tuổi TrẻDân Trí và các tờ báo in Sài Gòn Giải PhóngNhân Dân, trong giai đoạn 12/2021-12/2023. Bài viết sử dụng phương pháp phân tích và thao tác thống kê để khảo sát tiêu đề trên các tờ báo có liên quan đến bạo hành. Kết quả cho thấy, một tỉ lệ đáng kể các tiêu đề sử dụng ngôn ngữ gây sốc, giật gân, v.v. đã vô tình gây ra những cảm xúc tiêu cực đến tâm lý người đọc. Từ đó, nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lựa chọn ngôn ngữ tít sao cho phù hợp, mang tính xây dựng, dễ hiểu để truyền tải thông tin một cách hiệu quả và nhân văn đến công chúng. Dựa vào những phát hiện trên, nghiên cứu đề xuất, khuyến nghị đối với cơ quan báo chí các giải pháp cần thiết trong cách sử dụng ngôn ngữ tít để nâng cao chất lượng tin tức.

Ngày nhận 23/12/2024; ngày chỉnh sửa 09/01/2025; ngày chấp nhận đăng 22/01/2025


Keywords


ngôn ngữ báo chí; ngôn ngữ Tít; tiêu đề về bạo hành trẻ vị thành niên.

References


Benesch Susan 1998. “The rise of solutions journalism”. Columbia Journalism Review 36(6): 36-39.

Đạt Nhân, Hoài Thương. 2021. “Bắt kẻ hiếp dâm làm cháu ngoại 14 tuổi của người tình sinh em bé”. Tuổi Trẻ Online (https://tuoitre.vn/bat-ke-hiep-dam-lam-chau-ngoai-14-tuoi-cua-nguoi-tinh-sinh-em-be-20211202081245555.htm). Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2024.

Doãn Hoà. 2022. “Tạm dừng dạy lớp cô giáo đánh học sinh lớp 3 bầm tím lưng”. Tuổi Trẻ Online. (https://tuoitre.vn/tam-dung-dung-lop-co-giao-danh-hoc-sinh-lop-3-bam-tim-lung-20220511151723984.htm). Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2024.

Đông Hà. 2021. “Chăn dắt đi ăn xin, đánh đập và cả... giao cấu với con cháu, hai chị em lãnh án tù”. Tuổi Trẻ Online (https://tuoitre.vn/chan-dat-di-an-xin-danh-dap-va-ca-giao-cau-voi-con-chau-hai-chi-em-lanh-an-tu-20210512192808239.htm). Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2024.

Hoàng Thuận, Diệp Phan. 2022. “Nghi án bé gái 1 tuổi bị bạo hành đến chết”. Dân Trí Online (https://dantri.com.vn/phap-luat/nghi-an-be-gai-1-tuoi-bi-bao-hanh-den-chet-20220528143429490.htm) Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2024.

Hoàng Thuận. 2022. “TPHCM: Tạm giữ nghi phạm bạo hành bé gái 1 tuổi dẫn đến tử vong”. Dân Trí Online (https://dantri.com.vn/phap-luat/tam-giu-nghi-pham-bao-hanh-be-gai-1-tuoi-dan-den-tu-vong-20220531111808964.htm). Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2024.

Hương Hồng Lan và Sơn Tuấn. 2021. “Giúp trẻ em vùng cao tiếp tục tới trường”. Nhân Dân số 24109 ngày 29 tháng 10 năm 2021.

Huyên Nguyễn. 2023. “Học sinh gãy ngón tay, trường nói “cô vô tình gõ thước”, muốn xử lý nội bộ!”. Dân Trí Online (https://dantri.com.vn/giao-duc/hoc-sinh-gay-ngon-tay-truong-noi-co-vo-tinh-go-thuoc-muon-xu-ly-noi-bo-20231012105016893.htm). Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2024.

Huỳnh Hải. 2022. “Lời kể của mẹ bé gái 16 tuổi bị cha dượng đánh nhập viện”. Dân Trí Online (https://dantri.com.vn/xa-hoi/loi-ke-cua-me-be-gai-16-tuoi-bi-cha-duong-danh-nhap-vien-20220419164926402.htm). Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2024.

Lê Minh. 2022. Khởi tố người đàn ông hành hung chấn động não nữ sinh lớp 10 vì 2 cây kim khâu. Tuổi Trẻ Online (https://tuoitre.vn/khoi-to-nguoi-dan-ong-hanh-hung-chan-dong-nao-nu-sinh-lop-10-vi-2-cay-kim-khau-20220325113607378.htm). Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2024.

M.Vinh. 2022. “Khởi tố người cha bạo hành, dùng dây nịt cột cổ con “dắt đi như dắt chó””. Tuổi Trẻ Online (https://tuoitre.vn/khoi-to-nguoi-cha-bao-hanh-dung-day-nit-cot-co-con-dat-di-nhu-dat-cho-20221103165115757.htm). Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2024.

Mai Long, Thảo Tiên. 2021. “Xây dựng văn hóa trường học và phòng, chống bạo lực học đường”. Nhân Dân số 23817, ra ngày 05 tháng 01 năm 2021.

McIntyre Karen. 2015. Constructive Journalism: The effects of positive emotions and solution information in new stories. A dissertation for the Doctor of Philosophy in Mass Communication degree in the School of Journalism Communication. The University of North Carolina.

Ngọc Tài. 2021. “Vào tận trường ép học sinh lớp 12 ra ngoài đánh 'lên bờ xuống ruộng', nhận nước”. Tuổi Trẻ Online (https://tuoitre.vn/vao-tan-truong-ep-hoc-sinh-lop-12-ra-ngoai-danh-len-bo-xuong-ruong-nhan-nuoc-20210223183330085.htm). Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2024.

Nguyễn Thị Thanh Hương. 2001. “Một số nhận xét về đặc điểm ngôn ngữ của các đầu đề trong báo chí tiếng Anh hiện đại”. Tạp chí Ngôn ngữ 9: 31-40.

Phạm Diện. 2023. “Chủ tiệm spa đánh đập, cắt tóc thiếu nữ 16 tuổi như nô lệ”. Dân Trí Online (https://dantri.com.vn/lao-dong-viec-lam/chu-tiem-spa-danh-dap-cat-toc-thieu-nu-16-tuoi-nhu-no-le-20230630152104523.htm). Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2024.

Phạm Diện. 2023. “Thiếu nữ 16 tuổi bị chủ spa đánh như “nô lệ”: Em van xin nhưng họ không tha”. Dân Trí Online (https://dantri.com.vn/lao-dong-viec-lam/thieu-nu-16-tuoi-bi-chu-spa-danh-nhu-no-le-em-van-xin-nhung-ho-khong-tha-20230630182950219.htm). Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2024.

Quốc Hùng. 2022. Tạo điều kiện tốt nhất, chăm lo, giáo dục thiếu niên, nhi đồng. Sài Gòn Giải Phóng số 16279 ngày 23 tháng 9 năm 2022.

Quốc Triều. 2023. “Khởi tố phụ huynh chặn đường đánh học sinh ở Quảng Ngãi”. Dân Trí Online (https://dantri.com.vn/phap-luat/khoi-to-phu-huynh-chan-duong-danh-hoc-sinh-o-quang-ngai-20231218205629277.htm). Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2024..

Thanh Mai. 2022. “Chăm sóc sức khoẻ thể chất, tinh thần cho học sinh”. Báo Nhân Dân số 24293 ngày 05 tháng 5 năm 2022.

Thuận Thiên. 2023. “Bắt khẩn cấp người phụ nữ bạo hành bé trai 8 tuổi ở Thành phố Hồ Chí Minh”. Dân Trí Online (https://dantri.com.vn/phap-luat/bat-khan-cap-nguoi-phu-nu-bao-hanh-be-trai-8-tuoi-o-tphcm-20230825151257401.htm). Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2024.

Trịnh Sâm. 2000. Tiêu đề văn bản tiếng Việt. Hà Nội: Nhà xuất bản Giáo dục.

Tuấn Quang. 2023. “Mang trung thu ấm áp đến trẻ em dân tộc thiểu số”. Sài Gòn Giải Phóng số 16642 ngày 28 tháng 9 năm 2023.

Tuổi Trẻ Online. 2021. Khởi tố người mẹ ở Cẩm Giàng, Hải Dương vì bạo hành tím mặt con gái 6 tuổi. Tiến Thắng (https://tuoitre.vn/khoi-to-nguoi-me-o-cam-giang-hai-duong-vi-bao-hanh-tim-mat-con-gai-6-tuoi-2021040519493244.htm). Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2024.

Tuyết Mai, Đan Thuần, Minh Hoà. 2022. “Đề nghị truy tố cha ruột và dì ghẻ bạo hành bé gái 8 tuổi đến tử vong”. Tuổi Trẻ Online (https://tuoitre.vn/de-nghi-truy-to-cha-ruot-va-di-ghe-bao-hanh-be-gai-8-tuoi-den-tu-vong-20220419000607583.htm). Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2024.

Uỷ ban Khoa học xã hội Việt Nam. 1983. Ngữ pháp tiếng Việt. Nhà xuất bản Khoa học Xã hội.

Vũ Quang Hào. 2016. Ngôn ngữ báo chí. Hà Nội: Nhà xuất bản Thông Tấn.




DOI: http://dx.doi.org/10.1172/vjossh.v11i1b.13476

Refbacks

  • There are currently no refbacks.


=====================================================

TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn

Đại học Quốc gia Hà Nội

ISSN 2354-1172