Vai trò của Nhà nước đối với việc đảm bảo quyền con người ở Việt Nam trong bối cảnh mới

Nguyễn Thị Nguyên Ngọc

Abstract


Trong bối cảnh mới, khi các vấn đề như xung đột, chiến tranh, dịch bệnh, thiên tai và đói nghèo đang tác động mạnh mẽ đến quyền con người ở nhiều quốc gia, vai trò của Nhà nước Việt Nam đối với việc đảm bảo quyền con người càng trở nên quan trọng. Nhà nước vừa là chủ thể tạo cơ sở pháp lý, vừa là nơi tổ chức thực hiện đảm bảo quyền lợi cho người dân. Do đó, bài viết này nghiên cứu vai trò của Nhà nước Việt Nam trong việc đảm bảo quyền con người trong bối cảnh mới trên hai cạnh khía cạnh: (i) tạo dựng cơ sở pháp lý ghi nhận, thúc đẩy và bảo đảm quyền con người và (ii) tổ chức thực hiện việc đảm bảo quyền con người trong thực tiễn trên các phương diện chính trị - dân sự, kinh tế, văn hóa và xã hội. Bài viết này sẽ tiếp cận vấn đề qua các phương pháp nghiên cứu định tính, phân tích đánh giá và tổng hợp tài liệu, nhằm cố gắng làm rõ vai trò của Nhà nước Việt Nam trên hai phương diện nêu trên, đồng thời đề xuất ra một số giải pháp thúc đẩy tăng cường vai trò này trong việc đảm bảo quyền con người.

Ngày nhận 28/10/2024; ngày chỉnh sửa 27/12/2024; ngày chấp nhận đăng 31/12/2024


Keywords


quyền con người; Nhà nước Việt Nam; bối cảnh mới.

References


Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam. 2022. “Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 về “tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới””. Báo điện tử Chính phủ (https://xaydungchinhsach.chinhphu.vn/toan-van-nghi-quyet-27-nq-tw-tiep-tuc-xay-dung-va-hoan-thien-nha-nuoc-phap-quyen-119221126114455251.htm). Truy cập tháng 7 năm 2024.

Bảo Yến. 2023. “Nhìn lại diễn đàn kinh tế - xã hội năm 2023: nhận diện bối cảnh trong nước và quốc tế”. Cổng thông tin điện tử Quốc Hội Việt Nam (https://quochoi.vn/tintuc/Pages/tin-hoat-dong-cua-quoc-hoi.aspx?ItemID=80684). Truy cập ngày 6 tháng 8 năm 2024.

Bùi Sĩ Lợi. 2021. “Chính sách an sinh xã hội đối với vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2011-2020, giải pháp thực hiện trong giai đoạn 2021-2030”. Tạp chí Chiến lược và Chính sách dân tộc 10(1): 7-12.

Đảng Cộng sản Việt Nam. 1996. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII. Hà Nội: Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia.

Đảng Cộng sản Việt Nam. 2021. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII. Tập 1. Hà Nội: Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật.

Forbes/ Dân Trí. 2022. “GDP đầu người của Việt Nam tăng gần 5 lần sau 15 năm”. Vietnamnet (https://vietnamnet.vn/gdp-dau-nguoi-cua-viet-nam-tang-gap-5-lan-sau-15-nam-2084836.html). Truy cập tháng 10 năm 2024.

Lại Thị Thanh Bình. 2023. Tư tưởng Hồ Chí Minh về quyền con người. Hà Nội: Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật.

Lê Minh Quân, Lưu Minh Văn. 2017. Giáo trình quyền lực chính trị. Hà Nội: Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội.

Lê Thị Tuyết Mai. 2023. “Bảy mươi lăm năm Tuyên ngôn thế giới về quyền con người: Thành tựu và thách thức”. Tạp chí Cộng sản online

(https://www.tapchicongsan.org.vn/web/guest/the-gioi-van-de-su-kien/-/2018/843902/bay-muoi-lam-nam-tuyen-ngon-the-gioi-ve-quyen-con-nguoi-%C2%A0thanh-tuu-va-thach-thuc.aspx). Truy cập tháng 7 năm 2024.

Minh Anh. 2024. “Bão Yagi gây thiệt hại kinh tế cho Việt Nam lên tới 81.500 tỷ đồng”. Báo điện tử Công lý (https://congly.vn/bao-yagi-gay-thiet-hai-kinh-te-cho-viet-nam-len-toi-81-500-ty-dong-452755.html). Truy cập ngày 23 tháng 12 năm 2024.

Ngô Thị Nụ. 2023. “Bảo đảm an sinh xã hội không để ai bị bỏ lại phía sau”. Báo điện tử Nhân dân (https://nhandan.vn/bao-dam-an-sinh-xa-hoi-khong-de-ai-bi-bo-lai-phia-sau-post765672.html). Truy cập ngày 15 tháng 12 năm 2024.

Nguyễn Bá Diến. 1993. Về quyền con người – trong tập chuyên khảo “quyền con người, quyền công dân”. Tập 1. Hà Nội: Trung tâm nghiên cứu quyền con người, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh.

Nguyễn Đăng Dung, Bùi Ngọc Sơn, Nguyễn Mạnh Tường. 2007. Tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhà nước pháp quyền. Hà Nội: Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội.

Nguyễn Đăng Dung, Vũ Công Giao, Lã Khánh Tùng. 2011. Giáo trình Lý luận và pháp luật về quyền con người. Hà Nội: Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội.

Nguyễn Đăng Dung. 2013. Sự hạn chế quyền lực Nhà nước. Hà Nội: Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội.

Nguyễn Huy Phòng. 2023. “Thực hiện tốt chính sách với người có công với cách mạng, góp phần bảo đảm an sinh xã hội, phát triển bền vững đất nước”. Tạp chí Cộng sản điện tử (https://www.tapchicongsan.org.vn/web/guest/van_hoa_xa_hoi/-/2018/827437/thuc-hien-tot-chinh-sach-voi-nguoi-co-cong-voi-cach-mang%2C-gop-phan-bao-dam-an-sinh-xa-hoi%2C-phat-trien-ben-vung-dat-nuoc.aspx). Truy cập ngày 16 tháng 7 năm 2024.

Nguyễn Kim Sơn. 2024. Toàn văn bài phát biểu của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và đào tạo Nguyễn Kim Sơn “Giáo dục cần đổi mới nhanh hơn, đáp ứng đòi hỏi lớn và vận hội lớn”. Cổng thông tin điện tử Bộ Giáo dục và đào tạo (https://moet.gov.vn/tintuc/Pages/tin-tong-hop.aspx?ItemID=10013). Truy cập ngày 11 tháng 2 năm 2025.

Nguyễn Phú Trọng. 2022. Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Hà Nội: Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật.

Nguyễn Thanh Tuấn, Vũ Công Giao. 2013. Một số so sánh quyền con người với quyền công dân, Tạp chí Cộng sản online (https://tapchicongsan.org.vn/en_US/web/guest/nghien-cu/-/2018/19891/mot-so-so-sanh-quyen-con-nguoi-voi-quyen-cong-dan.aspx). Truy cập tháng 7 năm 2024.

OHCHR. 2006. “Freequently Asked Question on a Human Rights – based Approach to Development Cooperation”. Cổng thông tin điện tử của Liên hiệp quốc (https://www.ohchr.org/en/publications/special-issue-publications/frequently-asked-questions-human-rights-based-approach). Truy cập tháng 1 năm 2024.

Phạm Hồng Thái, Nguyễn Thị Thu Hương. 2012. “Bảo đảm, bảo vệ quyền con người, quyền công dân trong pháp luật hành chính Việt Nam (Một số vấn đề có tính phương pháp luận, định hướng nghiên cứu)”. Tạp chí Khoa học Đại học Quốc gia Hà Nội, Luật học 28 (2012): 1-7.

Quốc hội nước Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. 1992. “Điều 50 - Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ban hành năm 1992”. Cổng thông tin điện tử Chính phủ (https://vanban.chinhphu.vn/?pageid=27160&docid=1671&classid=1&typegroupid=1). Truy cập tháng 6 năm 2024.

Quốc hội nước Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. 2013. “Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ban hành năm 2013”. Cổng thông tin điện tử Chính phủ (https://vanban.chinhphu.vn/?pageid=27160&docid=171264&classid=1&typegroupid=1). Truy cập tháng 6 năm 2024.

Tổng cục Thống kê. 2023a. “Thông cáo báo chí về tình hình lao động việc làm Quý IV và năm 2022”. Trang điện tử của Tổng cục Thống kê (https://www.gso.gov.vn/du-lieu-va-so-lieu-thong-ke/2023/01/thong-cao-bao-chi-tinh-hinh-lao-dong-viec-lam-quy-iv-va-nam-2022/). Truy cập tháng 7 năm 2024.

Tổng cục Thống kê. 2023b. “Báo cáo tình hình kinh tế - xã hội quý IV và năm 2023”. Trang điện tử của Tổng cục Thống kê (https://www.gso.gov.vn/bai-top/2023/12/bao-cao-tinh-hinh-kinh-te-xa-hoi-quy-iv-va-nam-2023/). Truy cập tháng 6 năm 2024.

Tổng cục Thống kê. 2023c. “Thông cáo báo chí về tình hình kinh tế – xã hội quý IV và năm 2023”. Trang điện tử Tổng cục Thống kê (https://www.gso.gov.vn/tin-tuc-thong-ke/2023/12/thong-cao-bao-chi-ve-tinh-hinh-kinh-te-xa-hoi-quy-iv-va-nam-2023/). Truy cập tháng 7 năm 2024.

Tổng cục Thống kê. 2023d. Niên giám Thống kê 2022. Hà Nội: Thống kê.

Tổng cục Thống kê. 2024a. Niên giám Thống kê năm 2023. Hà Nội: Thống kê.

Tổng cục Thống kê. 2024b. “Báo cáo tình hình kinh tế - xã hội Quý III và 9 tháng năm 2024”. Trang điện tử của Tổng cục Thống kê (https://www.gso.gov.vn/bai-top/2024/10/bao-cao-tinh-hinh-kinh-te-xa-hoi-quy-iii-va-9-thang-nam-2024). Truy cập tháng 12 năm 2024

Tổng cục Thống kê. 2024c. “Bảng số liệu kết quả điều tra mức sống dân cư năm 2023”. Trang điện tử của Tổng cục Thống kê (https://www.gso.gov.vn/wp-content/uploads/2024/04/Bieu-cong-bo-so-lieu-KSMS2023.pdf.). Truy cập ngày 10 tháng 12 năm 2024. Truy cập 05 tháng 12 năm 2024.

Tổng cục Thống kê. 2024d. “Thống kê Số lao động có việc làm trong nền kinh tế phân theo giới tính và theo thành thị, nông thôn”. Trang điện tử của Tổng cục Thống kê (https://www.gso.gov.vn/px-web-2/?pxid=V0239&theme=Dân số và lao động). Truy cập ngày 7 tháng 12 năm 2024.

Tổng cục Thống kê. 2024e. “Tỷ suất sinh thô, tỷ suất chết thô và tỷ lệ tăng tự nhiên của dân số phân theo thành thị, nông thôn”. Trang điện tử của Tổng cục Thống kê (https://www.gso.gov.vn/px-web-2/?pxid=V0211&theme=Dân số và lao động). Truy cập ngày 23 tháng 12 năm 2024.

Thành Chung. 2023. “Việt Nam có tỉ lệ nữ tham gia chính trị thuộc nhóm đứng đầu thế giới”. Tuổi Trẻ online (https://tuoitre.vn/viet-nam-co-ti-le-nu-tham-gia-chinh-tri-thuoc-nhom-dung-dau-the-gioi-20230402142239841.htm). Truy cập tháng 6 năm 2024.

Trần Thị Thanh Hiền. 2022. “Giải quyết khiếu nại hành chính và việc đảm bảo quyền con người hiện nay”. Tạp chí Quản lý Nhà nước 322: 69-73.

Trung Hưng. 2023. “Việt Nam bảo đảm quyền tham gia chính trị cho người dân tộc thiểu số”. Nhân dân online (https://nhandan.vn/viet-nam-bao-dam-quyen-tham-gia-chinh-tri-cho-nguoi-dan-toc-thieu-so-post786884.html). Truy cập tháng 5 năm 2024.

Trương Thị Thanh Quý. 2020. Vai trò của Nhà nước đối với việc chăm sóc sức khỏe cộng đồng ở Việt Nam hiện nay. Hà Nội: Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội.

Việt Hà. 2024. “Năm học 2024-2025: Đảm bảo “có học sinh phải có giáo viên đứng lớp”. Tin tức – Thông tấn xã Việt Nam (https://baotintuc.vn/giao-duc/nam-hoc-20242025-dam-bao-co-hoc-sinh-phai-co-giao-vien-dung-lop-20240819140000309.htm). Truy cập tháng 2 năm 2025.

VnEconomy. 2024. “Kinh tế Việt Nam nhìn lại sau gần 40 năm đổi mới”. Tạp chí điện tử Kinh tế Việt Nam (https://vneconomy.vn/kinh-te-viet-nam-nhin-lai-sau-gan-40-nam-doi-moi.htm). Truy cập tháng 12 năm 2024.

VOV.vn. 2021. “5 chức sắc tôn giáo trúng cử đại biểu Quốc hội khóa XV”. Cổng thông tin điện tử Quốc hội (https://quochoi.vn/pages/tim-kiem.aspx?ItemID=56425). Truy cập tháng 6 năm 2024.

Vũ Công Giao. 2022. “Nâng cao hiệu quả đảm bảo quyền con người trong xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam”. Tạp chí Nghiên cứu Lập pháp 4 (452): 3-10.




DOI: http://dx.doi.org/10.1172/vjossh.v10i2b.13050

Refbacks

  • There are currently no refbacks.


=====================================================

TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn

Đại học Quốc gia Hà Nội

ISSN 2354-1172