Chính sách chuyển đổi sở hữu đất đai đô thị Hà Nội cuối thế kỷ XIX - nửa đầu thế kỷ XX

Nguyễn Thị Bình

Abstract


Nghiên cứu các chính sách ruộng đất trong lịch sử Việt Nam là một chủ đề được đặt ra từ rất sớm, được các học giả đào sâu kỹ lưỡng ở từng thời kỳ, từng giai đoạn lịch sử, thu được nhiều thành tựu nổi bật. Tuy nhiên, phần lớn các nghiên cứu đều theo xu hướng gắn liền với các từ khoá: làng xã, nông nghiệp, nông dân và nông thôn. Đây là những “hằng số cơ bản luôn tồn tại và gắn bó hữu cơ với tiến trình phát triển của dân tộc Việt Nam” (Nguyễn Văn Khánh 2015: 11). Do đó, những dự án nghiên cứu về chính sách đất đai đô thị trong lịch sử vẫn còn tương đối ít ỏi và mới mẻ. Trong bài nghiên cứu này, tác giả tập trung làm rõ khái niệm đất đô thị, các loại hình đất đô thị Hà Nội, những pháp chế của một chính thể cai trị mới - chính quyền thực dân Pháp đối với đất đai của khu vực quan trọng này. Bên cạnh đó, nghiên cứu thể hiện rõ quá trình chuyển đổi về quyền sở hữu đất đai ở đô thị Hà Nội giai đoạn cuối thế kỷ XIX - nửa đầu XX.

Ngày nhận 21/01/2021; ngày chỉnh sửa 19/4/2021; ngày chấp nhận đăng 30/8/2021


Keywords


đô thị; Hà Nội; chính sách đất đai; quyền sở hữu đất đai; Pháp thuộc

References


Kim Jong Ouk. 1999. “Tình hình sở hữu ruộng đất ở làng Mễ Trì (tỉnh Hà Đông) nửa đầu thế kỷ XX”. Tạp chí Nghiên cứu Lịch sử 6 (307): 29-42.

Masson André. 1929. Hanoi pendant la période héroique (1873-1888) (Hà Nội trong giai đoạn hào hùng 1873-1888). Paris: Paul Geuthner.

Mossy Léon. 1926. Principes d’Adiministration générale de l’Indochine (Những nét chính về quản lý hành chính ở Đông Dương). Saigon: Imprimerie de L’Union.

Nguyễn Đức Khả. 2003. Lịch sử quản lý đất đai. Hà Nội: Nhà xuất bản Đại học quốc gia Hà Nội.

Nguyễn Thị Bình. 2014. “Đôi nét về hoạt động quy hoạch và sử dụng đất công của người Pháp trong khu vực phố cổ Hà Nội cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX”. Tạp chí Nghiên cứu Lịch sử 7 (349): 31-41.

Nguyễn Thị Bình. 2015. “Tìm hiểu khái niệm và địa giới “Khu phố Âu/Khu phố Tây” ở đô thị Hà Nội giai đoạn 1884-1945”. Tạp chí Nghiên cứu Lịch sử 10 (474): 21-29.

Nguyễn Thừa Hỷ. 2015. “Vùng đất Hà Nội mở rộng trong thời Pháp thuộc”. Tạp chí Nghiên cứu lịch sử 10 (474): 31-41.

Nguyễn Văn Khánh. 2015. Ruộng đất, nông nghiệp và nông thôn Việt Nam thời kỳ cận - hiện đại. Hà Nội: Nhà xuất bản Đại học quốc gia Hà Nội.

Papin Philipe. 2013. Histoire des territoires de Hanoi - Quartiers. villages et sociétés urbaines du XIXè au début du XXè siècle (Lịch sử về đất đai Hà Nội - Khu phố, làng xã và xã hội đô thị từ thế kỷ XIX đến đầu thế kỷ XX). Paris: Les Indes savantes.

Papin Philippe. 1995. Hanoi et ses territoires (Hà Nội và vùng lãnh thổ). Paris: BEFEO.

Papin Philippe. 1996. Terres communales et pouvoirs villageois à la fin du XXè siècle. Le cas du village vietnamien de Quỳnh Lôi (Đất công và chính quyền làng xã cuối thế kỷ XX. Trường hợp làng Quỳnh Lôi Việt Nam). Annales 6 (2-3): 1302-1324.

Papin Philippe. 1997. Des villages dans la ville aux villages urbains, l’espace et les formes du pouvoir à Hanoi de 1805 à 1940 (Từ những ngôi làng trong phố thành những ngôi làng đô thị, không gian và các dạng thức chính quyền ở Hà Nội từ năm 1805 đến 1940). Paris: Thèse doctorat. Paris VII.

Papin Philippe. 2001. Histoire de Hanoi (Lịch sử Hà Nội). Paris: Fayard.

Papin Philippe. 2010. Lịch sử Hà Nội. Hà Nội: Nhà xuất bản Mỹ thuật.

Phan Huy Lê. 2010. Địa bạ cổ Hà Nội tập 1. Hà Nội: Nhà xuất bản Hà Nội.

Phan Phương Thảo. 2013. Khu phố cổ Hà Nội nửa đầu thế kỷ XX qua tư liệu địa chính. Hà Nội: Nhà xuất bản Chính trị quốc gia.

Phan Phương Thảo. 2017. Khu phố Tây ở Hà Nội nửa đầu thế kỷ XX qua tư liệu địa chính. Hà Nội: Nhà xuất bản Hà Nội.

Trung tâm lưu Lưu trữ quốc gia I. 1889-1903. Cession à titre gratuite à la ville de Hanoi des terrains sis à Hanoi appartenant au domaine colonial par l'administration du Protectorat du Tonkin (1889-1903) (Chính quyền bảo hộ Bắc Kì chuyển nhượng miễn phí cho thành phố Hà Nội đất thuộc tài sản thuộc địa). Phông Sở Địa chính Hà Nội 29.

Trung tâm lưu Lưu trữ quốc gia I. 1890. Reconnaissance des terrains du Domaine coloniale dans la ville de Hanoi (1890) (Tìm hiểu đất thuộc tài sản thuộc địa trong thành phố Hà Nội). Phông Sở Địa chính Hà Nội 28.

Trung tâm lưu Lưu trữ quốc gia I. 1890-1908. Création une place publique à l’ange de la rue Paul Bert (1890-1908) (Tạo ra một nơi công cộng ở góc phố Tràng Tiền). Phông Sở Địa chính Hà Nội 364.

Trung tâm lưu Lưu trữ quốc gia I. 1896. Demande de cession des terrains communaux sis la route de Hue (1896) (Yêu cầu nhượng đất công ở phố Huế). Phông Sở Địa chính Hà Nội 275.

Trung tâm lưu Lưu trữ quốc gia I. 1919-1940. Plan d'aménagement de la ville et la zone suburbaine (1919-1940) (Kế hoạch quy hoạch thành phố và vùng phụ cận). Phông Sở Địa chính Hà Nội 12.

Trung tâm lưu Lưu trữ quốc gia I. 1921-1950. Fonctionnement de pagode Bach Ma sis la rue des Voiles (1921-1950) (Hoạt động của đền Bạch Mã ở phố Hàng Buồm) Phông Sở Địa chính Hà Nội 759.

Trung tâm lưu Lưu trữ quốc gia I. 1926. Déplaceement de pagodeon. temple et pagode de Dong Ha sis la route de Hue (1926) (Di chuyển các miếu, đền và chùa Đông Hà nằm ở phố Huế). Phông Sở Địa chính Hà Nội 716.

Trung tâm lưu Lưu trữ quốc gia I. 1928. Expropriation par la ville des immeubles sis route de Hue pour élargissement du quartier de Hoa Ma (1928) (Thành phố trưng dụng những bất động sản ở phố Huế để mở rộng khu phố Hòa Mã). Phông Sở Địa chính Hà Nội 266.

Trung tâm lưu Lưu trữ quốc gia I. 1928-1957. Fonctionnement de la pagode de To Ong sis bd.Armand Rousseau (1928-1957) (Hoạt động của chùa Tổ Ong nằm ở phố Lò Đúc). Phông Sở Địa chính Hà Nội 666-3.

Trung tâm lưu Lưu trữ quốc gia I. 1930. Échange des terrains communaux sis la rue des changeurs et aux voies 174.191.199 à Hanoi et les indigènes (1930) (Trao đổi đất công nằm ở phố Hàng Bạc và ở các đường 174.191.199 ở Hà Nội). Phông Sở Địa chính Hà Nội 583.

Ville de Hanoi. 1922. Bulletin municipal de Hanoi année 1922 (Thành phố Hà Nội. 1922. Công báo Thành phố Hà Nội năm 1922). Lưu tại Trung tâm lưu Lưu trữ quốc gia I. J341.

Ville de Hanoi. 1930. Bulletin municipal de Hanoi année 1930 (Thành phố Hà Nội. 1930. Công báo Thành phố Hà Nội năm 1930). lưu tại Trung tâm lưu Lưu trữ quốc gia I. J356.

Ville de Hanoi. 1936. Bulletin municipal de Hanoi année 1936 (Thành phố Hà Nội. 1936. Công báo Thành phố Hà Nội năm 1936). Lưu tại Trung tâm lưu Lưu trữ quốc gia I. J370.


Refbacks

  • There are currently no refbacks.


=====================================================

TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn

Đại học Quốc gia Hà Nội

ISSN 2354-1172