Phù Nam từ một góc nhìn mới

Abstract

Phù Nam là một thực thể lịch sử tồn tại trong khoảng 7 thế kỷ đầu công nguyên nhưng để lại một di sản văn hóa rất đồ sộ. Vì nhiều lý do mà lịch sử của vương quốc này cho đến nay vẫn còn nhiều điều bí ẩn. Từ một cách nhìn mới có thể thấy trên nhiều mặt, Phù Nam không hoàn toàn giống với những gì được các nhà nghiên cứu trước đây mô tả. Trong một thời gian dài, Phù Nam chỉ được biết đến qua những ghi chép tản mạn, sơ sài của thư tịch cổ Trung Hoa. Sau phát hiện di chỉ khảo cổ học Óc Eo của Louis Malleret, lịch sử vương quốc Phù Nam trở nên sáng rõ hơn. Nhưng do chiến tranh, công cuộc nghiên cứu bị ngăn trở. Sau năm 1975 Phù Nam tiếp tục được nghiên cứu, nhưng chủ yếu trên phương diện khảo cổ học. Những điểm mới quan trọng trong nhận thức khoa học trước hết là về cư dân chủ thể của vương quốc Phù Nam, theo đó Óc Eo là một nền văn hóa có nguồn gốc bản địa với chủ thể là cộng đồng cư dân xếp vào nhóm ngôn ngữ Malayo - Polinesian. Một trong những điểm mới trong nghiên cứu Phù Nam là sự kết hợp phân tích các tư liệu lịch sử với các dữ liệu về cổ địa mạo và cổ khí hậu. Điều này góp phần giải thích vì sao Nam Bộ cho đến tận thế kỷ XVII vẫn còn là một vùng đất tương đối hoang vu. Những kết quả nghiên cứu mới cho thấy sức sống mạnh mẽ của văn hóa Óc Eo, mặc dù về mặt nhà nước Phù Nam đã bị diệt vong từ thế kỷ VII, nhưng dấu tích vật chất trong các di chỉ khảo cổ có niên đại sau đó vẫn tiếp nối truyền thống văn hóa Óc Eo.