Các hình thức phản ứng của người dân ở một làng ven đô Hà Nội về đất đai

Phan Thị Ngọc

Abstract


Tóm tắt: Chính sách thu hồi đất để đẩy mạnh công nghiệp hóa và đô thị hóa của nhà nước Việt Nam đã góp phần làm thay đổi đời sống của người dân địa phương theo hướng tích cực, được đông đảo người dân đồng thuận và tuân thủ. Bài viết này mô tả, phân tích và phác họa các hình thức phản ứng của người dân ở một làng ven đô Hà Nội đối với chính sách thu hồi, bồi thường và hỗ trợ đất đai để đẩy mạnh công nghiệp hóa và đô thị hóa từ năm 2001 đến năm 2017 dựa trên các tài liệu dân tộc học. Kết quả nghiên cứu của bài viết cho thấy đa số người dân ở địa bàn nghiên cứu tuân thủ các chính sách thu hồi, bồi thường và hỗ trợ đất đai để đẩy mạnh công nghiệp hóa, đô thị hóa. Song một bộ phận người dân phản ứng trước các chính sách và việc thực thi chính sách bồi thường và hỗ trợ đất đai của nhà nước, làm xuất hiện một số mâu thuẫn trong mối quan hệ của người dân với các cấp chính quyền và các tổ chức chính trị xã hội trong không gian làng. Hệ quả là người dân và chính quyền, các tổ chức chính trị xã hội tại địa phương đã có sự thương lượng và điều chỉnh trước các chính sách về thu hồi, bồi thường và hỗ trợ đất đai.

Ngày nhận 11/11/2022; ngày chỉnh sửa 09/6/2023; ngày chấp nhận đăng 30/8/2023


Keywords


nhà nước; công nghiệp hóa, đô thị hóa; thu hồi đất; hình thức phản ứng.

References


Ban Chấp hành Đảng bộ thị trấn M. 2015. Lịch sử đảng bộ thị trấn M (1930-2014). Hà Nội: Nhà xuất bản Lao động.

Cerise. E, S. Fanchette, D. Labbé, J. Boudreau, Trần Nhật Kiên. 2018. “Mở rộng thành phố thông qua sáp nhập các làng nội đô”. Trang 55-76, trong Hà Nội, vùng đô thị tương lai: Chấm dứt hòa nhập làng xóm trong đô thị, Atlas mini về đô thị, Sylvie Fanchette (chủ biên). Hà Nội: Nhà xuất bản Thế giới.

Chính phủ nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. 1998. “Nghị định số 22/1998/NĐ-CP ngày 24/4/1998 về việc đền bù thiệt hại khi nhà nước thu hồi đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia” (http://vanban.chinhphu.vn/portal/page/portal. Truy cập tháng 11/2018.

Chính phủ nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. 2004. “Nghị định số 197/2004/NĐ-CP ngày 03/12/2004 về bồi thường thiệt hại và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất” (http://vanban.chinhphu.vn/portal/page/portal. Truy cập tháng 12/2022.

Chính phủ nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. 2009. “Nghị định số 69/2009/NĐ-CP ngày 13/8/2009 bổ sung về quy hoạch sử dụng đất, giá đất, thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ và tái định cư”

(http://vanban.chinhphu.vn/portal/page/portal. Truy cập 20 tháng 7 năm 2017.

Chính phủ nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. 2008. “Nghị định số 39/2008/NĐ-CP ngày 04/04/2008 về việc điều chỉnh địa giới hành chính xã, phường, thành lập thị trấn, phường thuộc huyện Mê Linh, huyện Lập Thạch, thị xã Phúc Yên, tỉnh Vĩnh Phúc” (http://vbpl.vn/bonoivu/Pages). Truy cập tháng 8/2017.

Chính phủ nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. 2014. “Nghị định số 47/2014/NĐ-CP về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất”

(http://vanban.chinhphu.vn/portal/page). Truy cập 20 tháng 7 năm 2017.

Chu Thu Hường. 2021. “Biến đổi không gian làng Đồng Kỵ (Từ Sơn, Bắc Ninh). Luận án tiến sĩ Nhân học, Thư viện Khoa Nhân học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Hà Nội.

Fanchette Sylvie, Duchère Yves, Segard Juliette, Lê Văn Hùng. 2018. “Tiếp cận đất đai, tác nhân mới và việc xem lại các hoạt động ven đô”. Trang 163-178, trong Hà Nội, vùng đô thị tương lai: Chấm dứt hòa nhập làng xóm trong đô thị, S. Fanchette (chủ biên), Atlas mini về đô thị. Hà Nội: Nhà xuất bản Thế giới.

Hội đồng Nhân dân tỉnh Vĩnh Phúc. 2004. “Nghị quyết số 15/2004/NQ-HĐ ngày 25/5/2004 về việc bố trí đất sử dụng làm dịch vụ cho các hộ gia đình bị thu hồi đất nông nghiệp” (https://luatminhkhue.vn). Truy cập tháng 8/2017.

Hồng Thái. 2015. “Buồn, vui đất dịch vụ”. (https://www.thiennhien.net/2015/06/20/buon-vui-dat-dich-vu/). Truy cập tháng 12/2022.

Kerkvliet Benedict J. Tria. 2018. Chính trị hằng ngày trong các xã hội nông thôn (và xã hội của chúng ta), Trần Thùy Dương (dịch). Tạp chí Khoa học Xã hội và Nhân văn 4(6): 674-692.

Lê Na. 2018. Mâu thuẫn trong quá trình thu hồi đất nông nghiệp (Nghiên cứu trường hợp một làng đồng bằng sông Hồng). Luận văn Thạc sĩ Nhân học, Thư viện Khoa Nhân học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn.

Lê Thị Phượng. 2019a. “Động thái của người dân đối với việc quy hoạch không gian sản xuất (trường hợp làng Nhuế, xã Kim Chung, huyện Đông Anh, Hà Nội)”. Tạp chí Văn hóa dân gian 1: 49-55.

Lê Thị Phượng. 2019b. “Sự tham gia của người dân vào chương trình xây dựng nông thôn mới trong xây dựng không gian công cộng”. Tạp chí Dân tộc học 4: 13-21.

Lê Thị Phượng. 2020. “Khôi phục di tích trong bối cảnh hiện đại hóa nông thôn: Tiếp cận từ khía cạnh chính trị hàng ngày (Trường hợp làng Kim, huyện Đông Anh, Hà Nội). Tạp chí Nghiên cứu văn hóa Việt Nam 5: 38-45.

Ngân hàng Thế giới. 2011. “Cơ chế Nhà nước thu hồi đất và chuyển dịch đất đai tự nguyện ở Việt Nam: Phương pháp tiếp cận, đánh giá đất và giải quyết khiếu nại của dân” (http://documents.worldbank.org/curated). Truy cập tháng 12/2022.

Nguyễn Thị Thanh Bình. 2018. “Nhìn lại quan hệ làng - nước ở người Việt qua các hướng tiếp cận nghiên cứu”. Tạp chí Nghiên cứu Lịch sử 2: 3-11.

Nguyễn Quang. 2013. “Tác động của đổi mới vào cấu trúc không gian đô thị”. Tr.316-328, trong Kỷ yếu “Phát triển bền vững vùng ven các đô thị tại Việt Nam”. Hà Nội: Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia.

Nguyễn Văn Sửu, Nguyễn Khắc Cảnh. 2020. “Nhân học Chính trị”. Trang 62-72 trong Nhân học: Ngành khoa học về con người, Nguyễn Văn Sửu (chủ biên). Hà Nội: Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội.

Nguyễn Văn Sửu. 2010. Đổi mới chính sách đất đai ở Việt Nam: Từ lý thuyết đến thực tiễn. Hà Nội: Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia.

Nguyễn Văn Sửu. 2014. Công nghiệp hóa, đô thị hóa và biến đổi sinh kế ở ven đô Hà Nội. Hà Nội: Nhà xuất bản Tri thức.

O’Brien Kevin J, Li Lianjiang. 2006. Rightfull Resistance in Rural China. Cambridge: Cambridge University Press.

Phan Tân. 2008. Xung đột xã hội về đất đai ở nông thôn thời kỳ đổi mới (Trường hợp tỉnh Hà Tây cũ). Hà Nội: Nhà xuất bản Công an Nhân dân.

Phan Thị Ngọc. 2019. “Thu hồi đất và đất dịch vụ ở Việt Nam đương đại: Nghiên cứu trường hợp làng Gia Trung, thị trấn Quang Minh, huyện Mê Linh, thành phố Hà Nội”. Tạp chí Khoa học Xã hội và Nhân văn 5(1): 69-83.

Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. 1993. Luật Đất đai năm 1993. Hà Nội: Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia.Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. 2003. Luật Đất đai năm 2003. Hà Nội: Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia.

Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. 2013. Luật Đất đai năm 2013. Hà Nội: Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia.

Trần Thị Minh Ngọc. 2010. Việc làm của nông dân trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa vùng đồng bằng sông Hồng đến năm 2020. Hà Nội: Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia.

Vũ Thị Thu Thanh. 2016. “Chính trị của nông dân: Lý thuyết và sự vận dụng”. Tạp chí Khoa học Xã hội 7 (215): 7-16.

Ủy ban Nhân dân tỉnh Vĩnh Phúc. 1998. “Quyết định số 2308/1998/QĐ-UB ngày 9/9/1998 về đền bù và đơn giá đền bù thiệt hại khi nhà nước thu hồi đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng”.

Ủy ban Nhân dân tỉnh Vĩnh Phúc. 2002. “Quyết định số 3579/2002/QĐ-UB ngày 27/9/2002 về điều chỉnh bổ sung một số cơ chế khuyến khích và hỗ trợ đền bù giải phóng mặt bằng khi nhà nước thu hồi đất vào mục đích quốc phòng, an ninh”.

Ủy ban Nhân dân tỉnh Vĩnh Phúc. 2006. “Quyết định số 25/2006/QĐ-UBND ngày 4/4/006 về việc ban hành quy định giao đất dịch vụ cho hộ gia đình, cá nhân có đất nông nghiệp bị thu hồi để xây dựng các khu, cụm công nghiệp, khu du lịch dịch vụ và đô thị mới tập trung”.

Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội. 2009. “Quyết định số 108/2009/QĐ-UBND về bồi thường, hỗ trợ tái định cư trên địa bàn thành phố Hà Nội” (https://chinhphu.vn/default.aspx). Truy cập tháng 11 năm 2017.

Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội. 2014. “Quyết định số 96/2014/QĐ-UBND về việc ban hành quy định về giá các loại đất trên địa bàn thành phố Hà Nội áp dụng từ ngày 01/01/2014 đến ngày 31/12/2019”

(http://vbpl.vn/hanoi/Pages/vbpq-toanvan). Truy cập tháng 10/2018.




DOI: http://dx.doi.org/10.1172/vjossh.v9i4.5587

Refbacks

  • There are currently no refbacks.


=====================================================

TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn

Đại học Quốc gia Hà Nội

ISSN 2354-1172