Dấu ấn văn hóa Chămpa ở Hà Nam (dưới góc nhìn địa văn hóa - lịch sử)

Abstract

Bài viết tập trung vào việc khảo cứu các nguồn tài liệu khác nhau (chính sử, địa chí, bia ký và thần tích, truyền thuyết dân gian, v.v.) để chỉ ra những dấu ấn văn hóa Chămpa ở tỉnh Hà Nam. Tác giả dựa trên quan điểm “địa văn hóa - lịch sử” mà chỉ ra vị trí của Hà Nam trong hệ thống giao thông đường thủy từ cửa Đáy (Đại An/Ác) - sông Châu với kinh sư Thăng Long. Đây cũng là con đường “thiên lý” kết nối giữa Đại Việt với Chămpa trong quá khứ. Qua đó, để chỉ ra quá trình định cư của người Chămpa trên đất Hà Nam với dấu ấn là nơi thờ cúng các vị thần linh có gốc gác hoặc liên quan tới Chămpa. Bên cạnh đó còn có một dấu ấn văn hóa Chămpa trên đất Hà Nam liên quan đến sản xuất nông nghiệp. Hà Nam được coi là trung tâm của vùng đồng “Chiêm trũng” gắn với vụ Chiêm theo chu kỳ sản xuất của người nông dân ở châu thổ Bắc Bộ. Qua đó, bài viết sẽ lý giải những vấn đề liên quan đến thuật ngữ “Chiêm” vốn lâu nay đã trở thành một phần của văn hóa nông nghiệp truyền thống ở miền Bắc Việt Nam.

Ngày nhận 17/10/2022; ngày chỉnh sửa 13/12/2022; ngày chấp nhận đăng 30/6/2023

DOI..............................