Cuộc chiến công nghệ Mỹ - Trung trong lĩnh vực chất bán dẫn: Thực trạng và xu hướng trong tương lai

Trần Bách Hiếu, Đinh Trần Yến Nhi

Abstract


Chất bán dẫn với vị trí trung tâm của tăng trưởng kinh tế, an ninh và đổi mới công nghệ được coi là công nghệ quan trọng nhất đối với tương lai của cạnh tranh công nghệ Mỹ - Trung. Bằng cách áp dụng các phương pháp phân tích tài liệu trong nghiên cứu, phân tích chính sách, lịch sử, logic, thống kê, so sánh, bài viết sẽ phân tích thực trạng cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc trong lĩnh vực chất bán dẫn từ năm 2015 tới năm 2022, dự báo một số xu hướng trong thời gian tới. Từ đó, đề xuất một số khuyến nghị cho Việt Nam  nhằm tranh thủ những cơ hội có được, đồng thời giảm thiểu tối đa những tác động tiêu cực gây nên từ cạnh tranh công nghệ Mỹ - Trung trong lĩnh vực bán dẫn.

Ngày nhận 02/9/2022; ngày chỉnh sửa 05/10/2022; ngày chấp nhận đăng 28/02/2023

DOI....................................



Keywords


công nghệ cao; chất bán dẫn; cạnh tranh công nghệ Mỹ-Trung.

References


Alex Capri. 2020. “Techno-nationalism: The US-China tech innovation race”. Hinrich Foundation (https://s3.iois.me/Hinrich-Foundation-Techno-nationalism-and-the-US-China-tech-innovation-race-August-2020.pdf). Truy cập tháng 7 năm 2022.

An Bình. 2022. “Mỹ - Trung gia tăng cạnh tranh trên một mặt trận mới: ‘Nóng’ ngành chip bán dẫn”. Báo Điện Tử Tổ Quốc (https://toquoc.vn/my-trung-gia-tang-canh-tranh-tren-mot-mat-tran-moi-nong-nganh-chip-ban-dan-20220712091455948.htm). Truy cập tháng 7 năm 2022.

Andrew Kennedy, Darren Lim. 2018. “The innovation imperative: technology and US-China rivalry in the twenty-first century”. International Affairs 94:553-572.

AP. 2022. “China criticizes US chip law as threat to trade”. AP News (https://apnews.com/article/biden-taiwan-technology-beijing-ab4665827b5fc16ac851cb90960957c9). Truy cập tháng 9 năm 2022.

Bob Davis, Dan Strumpf. 2020. “Huawei Braces for Latest U.S. Hit, but Some Say Loopholes Remain”. Wall Street Journal (https://www.wsj.com/articles/huawei-warns-u-s-chip-ban-will-damage-operations-globally-11589801706). Truy cập tháng 7 năm 2022.

Chad Bown. 2020. “How the United States marched the semiconductor industry into its trade war with China”. Peterson Institute For International Economics

(https://www.piie.com/sites/default/files/documents/wp20-16.pdf). Truy cập tháng 7 năm 2022.

Che Pan. 2022. “US-China tech war: top Chinese chip maker SMIC to invest record US$5 billion in capacity expansion after profits doubled in 2021”. South China Morning Post (https://www.scmp.com/tech/big-tech/article/3166663/us-china-tech-war-top-chinese-chip-maker-smic-invest-record-us5). Truy cập tháng 7 năm 2022.

Debra Ruh. 2020. “Semiconductor Industry and the Global Supply Chain: Let’s work together to assure Digital Inclusion across the World”. Ruh Global IMPACT (https://www.ruhglobal.com/semiconductor-industry-and-the-global-supply-chain-lets-work-together-to-assure-digital-inclusion-across-the-world/). Truy cập tháng 9 năm 2022.

Deloitte. 2019. “Semiconductors – the Next Wave Opportunities and winning strategies for semiconductor companies”. Delloitte (https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/tw/Documents/technology-media-telecommunications/tw-semiconductor-report-EN.pdf). Truy cập tháng 7 năm 2022.

Espen Moe. 2007. “The Economic Rise and Fall of the Great Powers: Technological and Industrial Leadership since the Industrial Revolution”. World Political Science.

Gartner. 2017. “Worldwide Semiconductor Revenue Grew 2.6 Percent in 2016, According to Final Results by Gartner”. Gartner (https://www.gartner.com/en/newsroom/press-releases/2017-05-15-worldwide-semiconductor-revenue-grew-2-percent-in-2016-according-to-final-results-by-gartner). Truy cập tháng 3 năm 2023.

Gartner. 2018. “Gartner Says Worldwide Semiconductor Revenue Grew 21.6 Percent in 2017 as Samsung Takes Over No. 1 Position”. Gartner (https://www.gartner.com/en/newsroom/press-releases/2018-04-23-gartner-says-worldwide-semiconductor-revenue-grew-22-percent-in-2017-as-samsung-takes-over-no-1-position). Truy cập tháng 3 năm 2023.

Gartner. 2019. “Gartner Says Worldwide Semiconductor Revenue Grew 12.5 Percent in 2018”. Gartner (https://www.gartner.com/en/newsroom/press-releases/2019-04-10-gartner-says-worldwide-semiconductor-revenue-grew-12-). Truy cập tháng 3 năm 2023.

Gartner. 2020. “Gartner Says Worldwide Semiconductor Revenue Declined 12% in 2019”. Gartner (https://www.gartner.com/en/newsroom/press-releases/2020-04-15-gartner-says-worldwide-semiconductor-revenue-declined-12-percent-in-2019). Truy cập tháng 3 năm 2023.

Gartner. 2021. “Gartner Says Worldwide Semiconductor Revenue Grew 10.4% in 2020”. Gartner (https://www.gartner.com/en/newsroom/press-releases/2020-04-12-gartner-says-worldwide-semiconductor-revenue-grew-10-4-percent-in-2020). Truy cập tháng 3 năm 2023.

Gartner. 2022. “Gartner Says Worldwide Semiconductor Revenue Grew 26% in 2021”. Gartner (https://www.gartner.com/en/newsroom/press-releases/2022-04-14-gartner-says-worldwide-semiconductor-revenue-grew-26-percent-in-2021). Truy cập tháng 3 năm 2023.

Gartner. 2023a. “Gartner Says Worldwide Semiconductor Revenue Grew 1.1% in 2022”. Gartner (https://www.gartner.com/en/newsroom/press-releases/2023-01-17-gartner-says-worldwide-semiconductor-revenue-grew-one-percent-in-2022). Truy cập tháng 3 năm 2023.

Gartner. 2023b. “Navigating the Dynamics of the Chip Market: Cyclicality is Back”. Gartner (https://www.gartner.com/en/newsroom/press-releases/2023-02-02-navigating-the-dynamics-of-the-chip-market-cyclicality-is-back). Truy cập tháng 3 năm 2023.

Hà Chung. 2021. “Thế giới đang chuẩn bị cho “cuộc đua” về chất bán dẫn”. BNews (https://bnews.vn/the-gioi-dang-chuan-bi-cho-cuoc-dua-ve-chat-ban-dan/199354.html). Truy cập tháng 7 năm 2022.

Hoàn Đức. 2021. “Chạy đua công nghệ với Mỹ, mục tiêu của Trung Quốc liệu có khả thi?”. Pháp Luật (https://plo.vn/chay-dua-cong-nghe-voi-my-muc-tieu-cua-trung-quoc-co-kha-thi-post634383.html). Truy cập tháng 9 năm 2022.

IC Insights. 2021. “17 Semiconductor Companies Forecast to Have >$10.0 Billion in Sales This Year”. IC Insights (https://www.icinsights.com/news/bulletins/17-Semiconductor-Companies-Forecast-To-Have-100-Billion-In-Sales-This-Year/). Truy cập tháng 7 năm 2022.

Jeanne Whalen, Ellen Nakashima. 2020. “U.S. bans technology exports to Chinese semiconductor and drone companies, calling them security threats”. The Washington Post (https://www.washingtonpost.com/technology/2020/12/18/china-smic-entity-list-ban/). Truy cập tháng 7 năm 2022.

Jodi Xu Klein. 2018. “US Lawmakers agree to pull back from ZTE ban, in victory for Donald Trump”. South China Morning Post (https://www.scmp.com/news/china/economy/article/2156712/us-lawmakers-reach-deal-scale-back-zte-ban). Truy cập tháng 7 năm 2022.

Jun Mai, Amanda Lee. 2019. “Xi Jinping calls for self-reliance as China grapples with long-term US challenge of trade war and ban on Huawei and other technology manufacturers”. South China Morning Post (https://www.scmp.com/news/china/politics/article/3011388/xi-jinping-calls-self-reliance-china-grapples-long-term-us). Truy cập tháng 9 năm 2022.

Keith Jackson. 2020. “Semiconductors are the engine of the global economy – and the America isn’t making enough of them”. Fortune (https://fortune.com/2020/06/30/america-tech-semiconductor-manufacturing-investment/). Truy cập tháng 7 năm 2022.

Kiến An. 2020. “SMIC: Lệnh cấm của Mỹ sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển chip tiên tiến”. VOV (https://vov.vn/cong-nghe/tin-moi/smic-lenh-cam-cua-my-se-anh-huong-den-su-phat-trien-chip-tien-tien-825557.vov). Truy cập tháng 7 năm 2022.

Kiran Stacey. 2020. “US tightens restrictions on suppliers to Huawei”. Financial Times (https://www.ft.com/content/b6e8cbd3-88dd-4212-b98d-58c7bf0334ce). Truy cập tháng 7 năm 2022.

Liana B.Baker. 2017. “Trump bars Chinese-backed firm from buying U.S. chipmaker Lattice”. Reuters (https://www.reuters.com/article/us-lattice-m-a-canyonbridge-trump-idUSKCN1BO2ME). Truy cập tháng 7 năm 2022.

Maria Sheahan. 2016. “China’s Fujian drops Aixtron bid after Obama blocks deal”. Reuters (https://www.reuters.com/article/us-aixtron-m-a-fujian-idUSKBN13X16H). Truy cập tháng 7 năm 2022.

McKinsey. 2019a. “China and the world Inside the dynamic of a changing relationship”. McKinsey (https://www.mckinsey.com/~/media/mckinsey/featured%20insights/china/china%20and%20the%20world%20inside%20the%20dynamics%20of%20a%20changing%20relationship/mgi-china-and-the-world-full-report-feb-2020-en.pdf). Truy cập tháng 9 năm 2022.

McKinsey. 2019b. “McKinsey on Semiconductors Creating value, pursuing innovation, and optimizing operations”. McKinsey

(https://www.mckinsey.com/~/media/mckinsey/industries/semiconductors/our%20insights/mckinsey%20on%20semiconductors%20issue%207/mck_semiconductors_oct2019-full%20book-v12-rgb.pdf). Truy cập tháng 7 năm 2022.

Ministry of Commerce of the People’s Republic of China. 2022. “MOFCOM Order No. 4 of 2020 on Provisions on the Unreliable Entity List”. MINISTRY OF COMMERCE PEOPLE’S REPUBLIC OF CHINA (http://english.mofcom.gov.cn/article/policyrelease/questions/202009/20200903002580.shtml). Truy cập tháng 8 năm 2022.

Mu Yafei, Matthew Walsh. 2021. “China’s Chip Investment Moves Ahead Full Throttle”. Caixin Global (https://www.caixinglobal.com/2021-06-28/chinas-chip-investment-moves-ahead-full-throttle-101732898.html). Truy cập tháng 8 năm 2022.

National Bureau of Statistics of China. 2022. “China’s R&D Expenditure Reached 2.79 Trillion Yuan in 2021”. National Bureau of Statistics of China

(http://www.stats.gov.cn/english/PressRelease/202201/t20220127_1827065.html). Truy cập tháng 7 năm 2022.

Nguyễn Quang Chiến. 2020. “Tam giác chiến lược Mỹ - Trung Quốc – Nga trong cục diện khu vực châu Á – Thái Bình Dương hiện nay”. Tạp chí Cộng sản (https://www.tapchicongsan.org.vn/web/guest/tin-binh-luan/-/asset_publisher/DLIYi5AJyFzY/content/tam-giac-chien-luoc-my-trung-quoc-nga-trong-cuc-dien-khu-vuc-chau-a-thai-binh-duong-hien-nay). Truy cập tháng 9 năm 2022.

Nguyễn Việt Lâm. 2020. “Cạnh tranh công nghệ Mỹ - Trung Quốc và một số vấn đề tham chiếu cho Việt Nam”. Tạp Chí Cộng Sản (https://www.tapchicongsan.org.vn/web/guest/the-gioi-van-de-su-kien/-/2018/815933/canh-tranh-cong-nghe-my---trung-quoc-va-mot-vai-de-xuat-tham-chieu-cho-viet-nam.aspx). Truy cập tháng 7 năm 2022.

Nguyễn Việt Lâm, Lê Trung Kiên. 2020. Cạnh tranh công nghệ Mỹ - Trung Quốc thời đại 4.0. Hà Nội: Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật.

Niky Brugnatelli. 2022. “The US-China battle for the semiconductors industry”. East Asia Forum (https://www.eastasiaforum.org/2022/06/04/the-us-china-battle-for-the-semiconductor-industry/). Truy cập tháng 7 năm 2022.

Paul Mozur, Jane Perlez. 2016. “Concern Grows in U.S. Over China’s Drive to Make Chips”. The New York Times (https://www.nytimes.com/2016/02/05/technology/concern-grows-in-us-over-chinas-drive-to-make-chips.html). Truy cập tháng 7 năm 2022.

Phạm Vinh. 2021. “Cạnh tranh công nghệ Mỹ-Trung Quốc: Sự trỗi dậy của doanh nghiệp sản xuất chip Bắc Kinh và tham vọng tự cường bán dẫn”. Báo Thế Giới và Việt Nam (https://baoquocte.vn/canh-tranh-cong-nghe-my-trung-quoc-su-troi-day-cua-doanh-nghiep-san-xuat-chip-bac-kinh-va-tham-vong-tu-cuong-ban-dan-144837.html). Truy cập tháng 7 năm 2022.

Phan Nguyễn Huy Chinh. 2022. “Cạnh tranh công nghệ Mỹ - Trung Quốc trong thời đại 4.0”. Nghiên cứu Trung Quốc 3:68-79.

Piotr Grochmalski, Piotr Lewandowski, Pawel Paszak. 2020. “US-China Technological Rivalry and its Implications for the Three Seas Initiative (3SI)”. European Research Studies Journal 23: 840-853.

Rahul Verma. 2022. “US companies seize worldwide semiconductor trade with over thirteen times more market share than China”. Business Insider (https://www.businessinsider.in/tech/news/us-companies-seize-worldwide-semiconductor-trade-with-over-thirteen-times-more-market-share-than-china/articleshow/90682632.cms). Truy cập tháng 9 năm 2022.

R&D World. 2020. “2020 R&D Global Funding Forecast”. R&D World.

SCMP Reporters. 2021. “US – China tech war: Everything you need to know about the US-China tech war and its impacts”. South China Morning Post (https://www.scmp.com/tech/tech-war/article/3130587/us-china-tech-war-everything-you-need-know-about-us-china-tech-war). Truy cập tháng 7 năm 2022.

Semiconductor Industry Association. n.d.-a. “What is a Semiconductor?”. SIA

(https://www.semiconductors.org/semiconductors-101/what-is-a-semiconductor/). Truy cập tháng 7 năm 2022.

Semiconductor Industry Association. n.d.-b. “BUILDING AMERICA’S INNOVATION ECONOMY”. SIA (https://www.semiconductors.org/wp-content/uploads/2021/05/SIA-Industry-Facts_4-20-2022.pdf). Truy cập tháng 7 năm 2022.

Semiconductor Industry Association. n.d.-c. “Congress Passes Investments in Domestic Semiconductor Manufacturing, Research & Design”. SIA (https://www.semiconductors.org/chips/). Truy cập tháng 7 năm 2022.

Statista. 2022. “Leading countries by R&D spending worldwide 2022”. Statista (https://www.statista.com/statistics/732247/worldwide-research-and-development-gross-expenditure-top-countries/). Truy cập tháng 7 năm 2022.

Scott Stewart. 2018. “China Looks at U.S. Tech-Limiting Measures and Sees Gunboat Diplomacy”. Worldview (https://worldview.stratfor.com/article/china-looks-us-tech-limiting-measures-and-sees-gunboat-diplomacy). Truy cập tháng 9 năm 2022.

Technavio. 2021. “Semiconductors Market in Vietnam by Device and Application- Forecast and Analysis 2021-2025”. Technavio (https://www.technavio.com/report/semiconductors-market-in-vietnam-industry-analysis&nowebp). Truy cập tháng 9 năm 2022.

U.S. Department of Commerce. 2023. “Supplement No. 4 to Part 744 – ENTITY LIST”. Bureau of Industry and Security (https://www.bis.doc.gov/index.php/documents/regulations-docs/2326-supplement-no-4-to-part-744-entity-list-4/file). Truy cập tháng 7 năm 2022.

US Trade Representative. 2018a. “Findings of the Investigation into China’s Acts, Policies, and Practices Related to Technology Transfer, Intellectual Property, and Innovation Under Section 301 of the Trade Act of 1974, March 22”. USTR (https://ustr.gov/sites/default/files/Section%20301%20FINAL.PDF). Truy cập tháng 9 năm 2022.

US Trade Representative. 2018b. “Update Concerning China’s Acts, Policies and Practices Related to Technology Transfer, Intellectual Property, and Innovation”. USTR.

(https://ustr.gov/sites/default/files/enforcement/301Investigations/301%20Report%20Update.pdf). Truy cập tháng 9 năm 2022.

VTV Digital. 2021. ““Nóng” cuộc đua sản xuất chất bán dẫn”. VTV (https://vtv.vn/kinh-te/nong-cuoc-dua-san-xuat-chat-ban-dan-20211120053338239.htm). Truy cập tháng 7 năm 2022.

VTV.vn. 2022. “Cuộc đua chip trong cạnh tranh chiến lược giữa Mỹ và Trung Quốc”. VTV (https://vtv.vn/cong-nghe/cuoc-dua-chip-trong-canh-tranh-chien-luoc-giua-my-va-trung-quoc-20220814113938105.htm). Truy cập tháng 9 năm 2022.

Xiangning Wu. 2020. “Technology, power, and uncontrolled great power strategic competition between China and the United States”. China International Strategy Review 2:99-119.

Xinhua. 2023. “China adds two companies to unreliable entities list”. Xinhua (https://english.news.cn/20230216/e34106ed249f4bac903d3bee3a75d971/c.html). Truy cập tháng 2 năm 2023.

Yen Nee Lee. 2020. “5 charts show how much the U.S. and Chinese economies depend on each other”. CNBC (https://www.cnbc.com/2020/09/29/5-charts-show-how-the-us-and-chinese-economies-depend-on-each-other.html). Truy cập tháng 9 năm 2022.

国务院. 2015. “国务院关于印发《中国制造2025》的通知”. 中国政府网 (Hội đồng Nhà nước. 2015. "Thông báo của Hội đồng Nhà nước về In ấn và Phân phối "Made in China 2025". Mạng Chính phủ Trung Quốc) (http://www.gov.cn/zhengce/content/2015-05/19/content_9784.htm). Truy cập tháng 9 năm 2022.




DOI: http://dx.doi.org/10.1172/vjossh.v9i1.4954

Refbacks

  • There are currently no refbacks.


=====================================================

TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn

Đại học Quốc gia Hà Nội

ISSN 2354-1172