Diễn ngôn đa dạng giới và tính dục tại Việt Nam: mối giao thoa của lịch sử, văn hóa và thể chế

Nguyễn Thu Hương

Abstract


Trong bài viết này tôi sẽ phân tích vấn đề đa dạng giới và tính dục qua những giai đoạn lịch sử xã hội khác nhau tại Việt Nam. Dựa trên nguồn tư liệu thứ cấp và thông tin bước đầu thu thập được từ một nghiên cứu nhân học về đa dạng giới và tính dục tại miền Nam Việt Nam, trọng tâm thảo luận sẽ hướng đến các khía cạnh sau đây. Thứ nhất, có những khía cạnh đa dạng giới và tính dục nào được đề cập và xem xét qua các giai đoạn lịch sử xã hội khác nhau: cổ trung đại, cận hiện đại và đương thời? Thứ hai, vào những thời kỳ chưa có luật định liên quan, chủ đề đa dạng giới và tính dục được thể hiện như thế nào? Phần cuối bài tôi muốn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiếp cận và phân tích sự giao thoa của các khía cạnh đa dạng giới và tính dục trong nghiên cứu và thực hành phát triển.

Ngày nhận 28/5/2017; ngày chỉnh sửa 25/9/2017; ngày chấp nhận đăng 28/2/2018


Keywords


đa dạng giới và tính dục; lịch sử; pháp luật; LGBT.

Full Text:

 Subscribers Only

References


Đào Duy Anh. 1932 (tái bản 2002). Từ điển Hán Việt giản yếu. Hà Nội: Nhà xuất bản Văn hóa Thông tin.

Aronson, J., 1999. Homosex in Hanoi? Sex, the Public Sphere, and Public Sex. In William L. Leap (ed.), Public Sex/Gay Space, 203-221. New York: Columbia University Press.

Blackwood, E., & Wieringa, S. E. 2007. Globalization, sexuality, and silences: Women’s sexualities and masculinities in an Asian context. In S. E. Wieringa, E. Blackwood, & A. Bhaiya (Eds.), Women’s sexualities and masculinities in a globalizing Asia, 1-22. New York: Palgrave Macmillan.

Blanc, Marie-Eve. 2005. ‘Social Construction of Male Homosexuality in Vietnam. Some keys to Understanding and implications for HIV Prevention Strategy’, International Social Science Journal 57 (186): 661-673.

Bộ Tư pháp. 2011. Thông tư số 07/2011/TT-BTP hướng dẫn bảo đảm bình đẳng giới trong tổ chức cán bộ và hoạt động trợ giúp pháp lý.

Bộ Y tế. 2010. Quyết định số 1781/QĐ-BYT hướng dẫn thực hiện chăm sóc người nhiễm HIV tại nhà và tại cộng đồng.

Bùi Thị Thanh Hòa, Nguyễn Vân Anh, Lê Hồng Giang, Trần Phương Thanh. 2010. Cẩm nang dành cho cán bộ tư vấn đồng tính nữ. Hà Nội: Nhà xuất bản Thời đại.

Chambers, L., 2007. ‘Unprincipled exclusions: Feminist theory, transgender jurisprudence, and Kimberly Nixon,’ Canadian Journal of Women and the Law 19(2):305-334.

Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Nghị định 110/2013/NĐ-CP. Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bổ trợ tư pháp, hành chính tư pháp, hôn nhân và gia đình, thi hành án dân sự, phá sản doanh nghiệp, hợp tác xã.

Clatts, M. C., Giang, L. M., Goldsamt, L. A., & Yi, H. 2007. ‘Male sex work and HIV risk among young heroin users in Hanoi, Vietnam, Sexual Health 4(4): 261–267.

Colby, D. 2003. ‘HIV knowledge and risk factors among men who have sex with men in Ho Chi Minh City’, Journal of Acquired Immune Deficiency Syndromes 32(1): 80–85.

Huỳnh Tịnh Paulus Của. 1895. Đại Nam Quốc Âm Tự Vị. Thành phố Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản Khai Trí.

Donnan, H. and Magowan, F., 2009. ‘Sexual Transgression, Social Order, and the Self’, Transgressive sex: subversion and control in erotic encounters 13:1-24.

Endres, K. W. 2015. ‘Imperious mandarins and cunning princesses: Mediumship, gender, and identity in urban Vietnam’. In K. Atsufumi (Ed.), Weaving women’s spheres in Vietnam: The agency of women in family, religion and community, 193-217. Leiden: Brill.

Faludi, L., 2016. The Vietnamese LGBT Movement and the Media: Framing and re-Framing Homosexuality in Vietnamese Public and Media Discourses, Master’s thesis, University of Humburg.

Foucault, Michel. 1971. The order of discourse. Information (International Social Science Council) 10 (2): 7-30.

Heiman, Elliott M. & Cao Le Van. 1975. ‘Transexualism in Vietnam’, Archives of Sexual Behaviors 4 (1): 89-95.

Hoang, T. A., Dinh, T. N., & Nguyen, T. V. 2012. An action research for prevention of violence among men who have sex with men in Vietnam. Hanoi: Center of Creative Initiatives in Health and Population.

Hoang, T. A., & Oosterhoff, P. 2016. Transgender at work: Livelihoods for transgender people in Vietnam (No. IDS Evidence Report; 167). Brighton: Institute of Development Studies.

Horton, P. 2014. ‘I thought I was the only one’: The misrecognition of LGBT youth in contemporary Vietnam,’ Culture, Health & Sexuality 16 (8): 960–973.

Khuat, T. H., Le, B. D., & Nguyen, N. H. 2009. Sexuality in contemporary Vietnam: Easy to joke about but hard to talk about. Hanoi: Knowledge Publishing House.

Newton, N. 2014. ‘Homosexuality and transgenderism in Vietnam’. In M. McLelland, & V. Mackie (Eds.), Routledge handbook of sexuality studies in East Asia, 255–268. London: Routledge.

Newton, N. 2016. Contingent invisibility space, community, and invisibility for Les in Saigon, GLQ: A Journal of Lesbian and Gay Studies 22(1): 109–136.

Nguyễn Đắc Xuân. 1994. Chuyện các bà trong cung nhà Nguyễn. Huế: Nhà xuất bản Thuận Hóa.

Nguyễn Như Bình. 2013. "Đề tài đồng tính trong một số tác phẩm văn học Việt Nam". Tạp chí Khoa học Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh 49: 151-159.

Nguyen Thu Huong 2016. ‘Navigating identity, ethnicity and politics: a case

study of gender variance in the Central Highlands of Vietnam’, NORMA: International Journal for Masculinity Studies 11(4): 255-269, DOI:

1080/18902138.2016.1259845

Nguyen-vo, T. H. 2008. The ironies of freedom: Sex, culture, and neoliberal governance in Vietnam. Seattle: University of Washington Press.

Nguyen, T. Q., Karen, B.-R., Masyn, K. E., German, D., Nguyen, H. Y., Vu, K. L. & Knowlton, A.R. 2015. ‘Negative family treatment of sexual minority women and transmen in Vietnam: Latent classes and their predictors’, Journal of GLBT Family Studies 11(3): 205–228.

Nguyễn Thụy Long. 1967. Loan Mắt Nhung. Sài gòn.

Nguyễn Thanh Tùng. 2013. "Hiện tượng biến đổi giới trong văn học Việt Nam trung đại: một vài nhận xét". https://phebinhvanhoc.com.vn/hien-tuong-bien-doi-gioi-trong-van-hoc-viet-nam-trung-dai-mot-vai-nhan-xet/, truy cập ngày 15 tháng 8 năm 2014.

Nguyễn Quốc Vinh. 2015. ‘Cultural Ambiguity in Contemporary Vietnamese Representations of Homosexuality’, Journal of Vietnamese Studies 10(3): 48-86.

Nualart, C., 2016. ‘Queer art in Vietnam: from closet to pride in two decades.’ Palgrave Communications 2, doi :10.1057/palcomms.2016.9

Oosterhoff, P., Hoang, T. A., & Quach, T. T. 2014. Negotiating public and legal spaces: The emergence of an LGBT movement in Vietnam. Brighton: Institute of Development Studies.

Peletz, M. 2006. Transgenderism and gender pluralism in Southeast Asia since early modern times, Current Anthropology 47(2): 309–340.

Proschan, F. 2002. ‘Eunuch mandarins, soldats mamzelles, effeminate boys, and graceless women: French colonial constructions of Vietnamese genders’, GLQ: A Journal of Lesbian and Gay Studies 8(4): 435–467.

Quốc hội nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. 2017. Luật nghĩa vụ quân sự.

Quốc hội nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. 2015. Bộ luật dân sự.

Quốc hội nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. 2015. Bộ luật hình sự.

Quốc hội nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. 2015. Luật thi hành tạm giữ, tạm giam.

Quốc hội nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. 2014. Luật Hôn nhân và gia đình.

Quốc hội nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. 2009. Luật khám bệnh, chữa bệnh.

Quốc hội nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. 2007. Luật phòng, chống bạo lực gia đình.

Quốc hội nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. 2006. Luật bình đẳng giới.

Rydstrøm, H., 2006. ‘Sexual desires and ‘social evils’: young women in rural Vietnam’, Gender, Place & Culture 13(3):283-301.

Salemink, O. 2015. ‘Spirit worship and possession in Vietnam and beyond’. In B. S. Turner, & O.Salemink (Eds.), Routledge handbook of religions in Asia, 247–261. Abingdon: Routledge.

Stoler, A.L., 1997. ‘Making empire respectable: The politics of race and sexual morality in twentieth-century colonial cultures’, Cultural Politics 11: 344-373.

Tạ Chí Đại Trường. 2016. Chuyện phiếm sử học. Hà Nội: Nhà xuất bản Tri thức.

Taylor, P., 2001. Fragments of the present: Searching for modernity in Vietnam's South. Honolulu: University of Hawaii Press.

Tran, R. Q. A. 2014. ‘An epistemology of gender’, Journal of Vietnamese Studies 9(2): 1–45.

UNDP & USAID. 2014. Being LGBT in Asia: Viet Nam Country Report. Bangkok: UNDP.

UNDP & USAID Vietnam 2014. Quyền nuôi con nuôi của người đồng tính, song tính

và chuyển giới tại Việt Nam - Thực trạng và Khuyến nghị.

Viện Khoa học Xã hội Việt Nam. 1993. Đại Việt Sử ký toàn thư. Hà Nội: Nhà xuất bản Khoa học Xã hội.Viện Nghiên cứu Hán Nôm. Sơn Cư Tập Thuật. Sách ký hiệu A.822.

Viện Nghiên cứu Xã hội, Kinh tế và Môi trường. 2010. Quan hệ với cha mẹ: Sống trong một xã hội dị tính. Nghiên cứu những người nữ yêu nữ. Hà Nội: Nhà xuất bản Thế Giới.

Viện Nghiên cứu Xã hội, Kinh tế và Môi trường. 2011a. Thông điệp Truyền thông về Đồng tính luyến ái trên báo in và báo mạng. Hà Nội: Nhà xuất bản Thế Giới.

Viện Nghiên cứu Xã hội, Kinh tế và Môi trường. 2011b. Kỳ thị và phân biệt đối xử của nhân viên y tế qua cung cấp dịch vụ y tế cho

nam quan hệ tình dục đồng giới. Hà Nội: Nhà xuất bản Thế Giới.

Viện Nghiên cứu Xã hội, Kinh tế và Môi trường. 2011c. Trẻ em đường phố đồng tính, song tính và chuyển giới tại thành phố Hồ Chí Minh. Hà Nội: Nhà xuất bản Thế Giới.

Viện Nghiên cứu Xã hội, Kinh tế và Môi trường. 2013a. Kết quả trưng cầu ý kiến người dân về hôn nhân cùng giới. Hà nội: Nhà xuất bản Thế Giới.

Viện Nghiên cứu Xã hội, Kinh tế và Môi trường. 2013b. Sống chung cùng giới: Trải nghiệm thực tế và mưu cầu hạnh phúc lứa đôi. Hà Nội: Nhà xuất bản Thế Giới.

Viện Nghiên cứu Xã hội, Kinh tế và Môi trường. 2013c. Khát vọng được là chính mình: Người chuyển giới ở Việt Nam. Hà Nội: Nhà xuất bản Thế Giới.

Viện Nghiên cứu Xã hội, Kinh tế và Môi trường. 2016. Có phải bởi vì tôi là LGBT? Phân biệt đối xử dựa trên xu hướng tình dục và bản dạng giới. Hà Nội: Nhà xuất bản Hồng Đức.

Viện sử học. 2017. Quốc Triều Hình Luật. Hà Nội: Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật.

Vu, B. N., Girault, P., Van Do, B., Colby, D., & Tran, L. T. B. 2008. ‘Male sexuality in Vietnam: The case of male-to-male sex’, Sexual Health 5(1): 83–88.




DOI: http://dx.doi.org/10.1172/vjossh.v4i1.334

Refbacks

  • There are currently no refbacks.


=====================================================

TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn

Đại học Quốc gia Hà Nội

ISSN 2354-1172