Chế độ thuế của Việt Nam Dân Chủ Cộng hòa giai đoạn 1945-1951

Wang Shuhui

Abstract


Bài viết này trình bày một cách toàn diện về hệ thống và chính sách thuế của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa từ năm 1945 đến năm 1951 dựa trên những tài liệu lưu trữ tiếng Việt. Trong giai đoạn này, hệ thống thuế của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa cơ bản vẫn gồm hai loại: loại thứ nhất là thuế trực thu, loại thứ hai là thuế quan - thuế gián thu. Để đáp ứng yêu cầu kháng chiến chống thực dân Pháp, Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa điều chỉnh không ngừng chính sách thuế, nên hệ thống thuế cũng được chỉnh đốn lại trong giai đoạn này, nhưng không mang lại hiệu quả khả quan trong tăng thu nhập tài chính quốc gia.

Ngày nhận 20/3/2024; ngày chỉnh sửa 06/5/2024; ngày chấp nhận đăng 30/12/2024


Keywords


thuế trực thu; thuế trước bạ; thuế quan; thuế gián thu.

References


Bộ Kinh tế. 1947. Nghị định số 85/nd tổ chức Ngoại thương cục, ngày 16/5/1947, Công báo năm 1947 7: 9-12. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Bộ Kinh tế. 1947. Nghị định số 112/BKT tạm ấn định những đồn biên giới hay hải khẩu có hoạt động ngoại thương, ngày 17/7/1947, Công báo năm 1947 số 9. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Bộ Tài chính. 1947. Nghị định số 21/bkt ấn định thể lệ thu thuế tem đơn, ngày 6/6/1947, Công báo năm 1947 số 8. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Bộ Tài chính. 1949. Nghị định số 87/tc sửa đổi thuế biểu thuế đặc biệt sát sinh, ngày 5/7/1949, Công báo năm 1949 số 7. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Bộ Tài chính. 2015. 70 năm Tài chính Việt Nam. Hà Nội: Nhà xuất bản Tài chính.

Chủ tịch Chính phủ. 1951. Sắc lệnh số 3, ngày 6/2/1951, Công báo năm 1951. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Đảng Cộng sản Việt Nam. 2001. Văn kiện Đảng toàn tập, tập 12. Hà Nội: Nhà xuất bản Chhính trị Quốc gia.

Hồ Tuấn Dung. 2003. Chế độ thuế của thực dân Pháp ở Bắc Kỳ từ năm 1897 đến 1945. Hà Nội: Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia.

Lê Văn Hiến. 1958. “Tài chính quốc gia Việt Nam Dân chủ Cộng hòa”. Tạp chí Tài chính 3: 29-33.

Nghị định số 360/tc về nâng cao thuế suất thuế đặc biệt về các rạp hát Trung bộ, ngày 6/5/1946, Nha Thuế trực thu, phông Bộ Tài chính, hồ sơ số 14. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Nghị định số 51/tc định thuế xuất thuế lưu hành thuốc lào, thuốc lá và xì gà, ngày 10/9/1950, Công báo năm 1950 số 10. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Nghị định số 86/nd ấn định thuế đặc biệt sát sinh, ngày 17/2/1951, Công báo năm 1951. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Nghị định số 9/tc ấn định thể lệ thu thuế trực thu về năm 1947, Công báo năm 1947. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Bộ Tài chính. 1945. Chỉ thị số 3/tc về giá muối Văn Ly, ngày 29/9/1945. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Bộ Tài chính. 1945. Nghị định số 6/tc về tiền hoa hồng cho ông chủ sự thuế trước bạ, ngày 15/10/1945, hồ sơ số 14. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Bộ Tài chính. 1945. Nghị định số 9/tc về ấn định giá muối bán cho dân chúng Bắc Bộ, ngày 15/10/1945. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Bộ Tài chính. 1945. Nghị định số 19/tc về giảm thuế điền thổ, ngày 26/10/1945, hồ sơ số 4. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Bộ Tài chính. 1945. Nghị định số 35/tc về thuế lưu hành thuốc lào và thuốc lá, ngày 2/11/1945, hồ sơ số 14. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Bộ Tài chính. 1945. Nghị định số 48/tc về việc bãi bỏ lệnh cấm xuất nhập cảng, ngày 9/11/1945, hồ sơ số 14. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Bộ Tài chính. 1945. Nghị định số 108/tc về thuế phụ gia vào rượu tây và rượu tàu, ngày 21/12/1945. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Bộ Tài chính. 1946. Nghị định số 126/tc về thu thêm thuế phụ gia vào rượu bia, ngày 2/1/1946, hồ sơ số 14. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Bộ Tài chính. 1946. Nghị định số 139/tc về đặt ra thuế đặc biệt đánh vào các cuộc mua vui công cộng, ngày 7/1/1946, hồ sơ số 14. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Bộ Tài chính. 1946. Công văn số 31 về việc đăng ký hay hỏi xem địa bạ, ngày 22/1/1946, hồ sơ số 25. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Bộ Tài chính. 1946. Nghị định số 19/tc về đặt ra thuế đặc biệt đánh vào các xe hơi vận tải, ngày 5/2/1946, hồ sơ số 14. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Bộ Tài chính. 1946. Nghị định số 194/tc về đặt ra thuế đặc biệt sát sinh, ngày 5/2/1946, hồ sơ số 14. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Bộ Tài chính. 1946. Nghị định số 199/tc về tiền quan phí phải nộp ở các phòng Bảo thủ điền thổ, ngày 7/2/1946, hồ sơ số 14. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Bộ Tài chính. 1946. Nghị định số 287/tc về giá bán muối tại Trung Bộ, ngày 22/3/1946, hồ sơ số 14. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Bộ Tài chính. 1946. Công văn số 1543/vp Bộ trưởng Bộ Tài chính gửi ông giám đốc Nha Thuế trực thu, ngày 9/4/1946, hồ sơ số 17. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Bộ Tài chính. 1946. Thông tư số 2000tc về việc kiểm soát thuế đặc biệt sát sinh, ngày 9/5/1946, hồ sơ số 18. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Bộ Tài chính. 1946. Nghị định số 760/tc về sửa đổi nghị định số 35/tc về thuế lưu hành thuốc lào và thuốc lá, ngày 12/9/1946, hồ sơ số 15. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Bộ Tài chính. 1947. Tờ trình về việc sửa đổi quan thuế biểu, ngày 29/5/1947, hồ sơ số 5. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Bộ Tài chính. Báo cáo tình hình và hoạt động tài chính trong năm 1949, hồ sơ số 63. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Bộ Tài chính. Báo cáo tình hình và hoạt động tài chính trong năm 1949, hồ sơ số 63. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Bộ Tài chính. Báo cáo về hoạt động tài chính trong năm 1950, hồ sơ số 78. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Bộ Tài chính. Vấn đề tài chính Việt Nam từ ngày chính quyền nhân dân thành lập đến ngày nay (1945-1950), hồ sơ số 75. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1945. Sắc lệnh số 11, ngày 7/9/1945, hồ sơ số 1. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1945. Sắc lệnh số 38, ngày 27/9/1945, hồ sơ số 1. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1945. Sắc lệnh số 50, ngày 9/10/1945, hồ sơ số 1. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1945. Sắc lệnh số 57, ngày 10/11/1945, hồ sơ số 1. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1945. Sắc lệnh số 59, ngày 13/11/1945, hồ sơ số 2. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1946. Sắc lệnh số 15, ngày 30/1/1946, hồ sơ số 2. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1946. Sắc lệnh số 48, ngày 10/4/1946. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1946. Sắc lệnh số 69, ngày 16/5/1946, hồ sơ số 3. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1946. Sắc lệnh số 78, ngày 29/5/1946, hồ sơ số 3. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1946. Sắc lệnh số 79, ngày 29/5/1946, hồ sơ số 3. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1946. Sắc lệnh số 88, ngày 30/5/1946, hồ sơ số 3. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1946. Sắc lệnh số 101, ngày 8/6/1946, hồ sơ số 3. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1946. Sắc lệnh số 106, ngày 14/6/1946, hồ sơ số 3. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1946. Sắc lệnh số 118, ngày 9/7/1946, hồ sơ số 4. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1946. Sắc lệnh số 129, ngày 19/7/1946, hồ sơ số 3. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1946. Sắc lệnh số 141, ngày 26/7/1946. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1946. Sắc lệnh số 160, ngày 21/8/1946, hồ sơ số 4. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1946. Sắc lệnh số 187, ngày 24/9/1946. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ Tướng. 1946. Sắc lệnh số 207, ngày 15/11/1946, hồ sơ số 4. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1947. Sắc lệnh số 13, ngày 3/2/1947, hồ sơ số 4. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1947. Sắc lệnh số 26,27, ngày 28/2/1947, hồ sơ số 5. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1947. Sắc lệnh số 29B, ngày 16/3/1947, hồ sơ số 4. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1947. Sắc lệnh số 39, ngày 1/4/1947, hồ sơ số 5. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1948. Sắc lệnh số 204, ngày 7/7/1948. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1948. Sắc lệnh số 212, ngày 20/11/1948, hồ sơ số 7. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1948. Sắc lệnh số 218, ngày 20/8/1948, hồ sơ số 7. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1948. Sắc lệnh số 219, 220, ngày 20/8/1948, hồ sơ số 7. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1948. Sắc lệnh số 251, ngày 14/10/1948. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1949. Sắc lệnh số 146, ngày 24/12/1949, hồ sơ số 8. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1949. Sắc lệnh số 27, ngày 25/4/1949, hồ sơ số 8. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1949. Sắc lệnh số 36, ngày 6/5/1949, shồ sơ số 8. Sắc lệnh số 3, ngày 15/1/1950, Chủ tịch Chính phủ, Phủ Thủ tướng, hồ sơ số 9. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1949. Sắc lệnh số 49, ngày 18/6/1949, hồ sơ số 8. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1949. Sắc lệnh số 63, ngày 18/6/1949, hồ sơ số 8. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1950. Sắc lệnh số 4, ngày 17/1/1950, hồ sơ số 9. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1950. Sắc lệnh số 35, ngày 4/3/1950, hồ sơ số 9. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1950. Sắc lệnh số 79, 96, ngày 22/5/1950, hồ sơ số 9. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1950. Sắc lệnh số 182, ngày 20/12/1950, hồ sơ số 10. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Phông Phủ Thủ tướng. 1951. Sắc lệnh số 13, ngày 1/5/1951, hồ sơ số 11. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Thông tư số 130/vp về việc trước bạ, Bộ Tài chính, Công báo năm 1946. Tài liệu lưu trữ tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III.

Trịnh Văn Bính. 1961. “Sự phát triển nền tài chính của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa”. Tạp chí Tài chính 7-8: 46-49.

Viện Khoa học Tài chính. 1993. Lịch sử tài chính Việt Nam, tập 1. Hà Nội: Nhà xuất bản Thông tin chuyên đề.




DOI: http://dx.doi.org/10.1172/vjossh.v10i6.12660

Refbacks

  • There are currently no refbacks.


=====================================================

TẠP CHÍ KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn

Đại học Quốc gia Hà Nội

ISSN 2354-1172